UN ARBORETUM EN PERIGÒRD PER MESURAR LO CAMBIAMENT CLIMATIC

4000 arbres son estats plantats al printemps de 2010 en Perigòrd Negre per crear una zòna tèst compresa dins lo programa europèu CLIMAQ que a per tòca l’adaptacion de las selvas al cambiament climatic per una experimentacion que interessa las plantacions forestièras. Aquel projècte es finançat per Euròpa, lo Conselh Regional d'Aquitània e lo Conselh General de Dordogne. Dins l'article precedent : « Saba qui pòt ! », avèm expausat en detalh e en entrevistas los objectius d’aquela operacion bailejada per lo Centre Regional de la Proprietat Forestièra d'Aquitània (CRPF Aquitània) amb lo concors dels organismes de recèrca e de desvolopament seguents :

- l'Institut Nacional de la Recèrca Agronomica (INRA)
- l'Institut Tecnologic Forèst, Cellulòsa, Bòsc, Amòblament (FCBA)
- la Cooperativa Agricòla e Forestièra Sud Atlantic (CAFSA)

e amb l’ajuda de :

- la Direccion Regionala de l'Alimentacion, de l'Agricultura e de la Forèst (DRAAF)
- l'Associacion Regionala dels Entrepreneires de Trabalhs Forestièrs (ETF).

Aquel metòde creator e portaire d’avenidor se passa en Aquitània sus nòu endrechs de demonstracion repartits sus los tres tipes d’arbratges inventoriats : Ador Pirenèus, Dordonha Garona e l’arbratge de las Lanas. Dins un primièr temps, de pèças de tèrra representativas de las condicions las mai frequentas de reboscatge son estadas identificadas. En fonccion de la natura dels sòls e de lor capacitat a far fàcia al rescalfament climatic anonciat, d’esséncias de fulhats e de resinós son estats seleccionats. Lo mesma dispositiu es estat tornat far tres còps per los arbratges. En Dordonha Garona, los sitis retenguts se tròban sus las comunas de Sent Pardol la Ribiera, Sent Jòrgi de Montclar e Savinhac de Miramont. Anem segre, a titre d’exemple, la mesa en plaça e l’evolucion d’aquela darriera plantacion.

CAPITOL 1 : LOS PREPARATIUS

En decembre de 2009, una pala mecanica de 24 tonas equipada d'un minja-socas a arrancat las socas dels picadís de castanhs que s’afeblissián e las a acampadas en linhas d'andanas de faiçon a delimitar las pèças de tèrra destinadas a cada novèla esséncia d'arbre a plantar. Aquel andanage s'acabèt jos la nèu, un bon signe. Los vièlhs dison que la nèu pòrta l'azòt, engrais natural, e signe donc d'una bona represa primaverenca de la vegetacion.
En març de 2010, una laurada parciala esbocinada amb lo disc es estada facha afin d'aculhir los plants dins de tèrra fina ont, per la mesma ocasion, la vegetacion concurrenta es estada reduita.
En mesma temps, l'estanqueïtat de la barradura periferica existanta es estada assegurada. L'objectiu : eschivar la pausa de proteccions autorn de milièrs de brots tendres per que fuguèssem pas abrotidas per los cabiròls e los cèrvis. De notar qu’aquela solucion de proteccion totala es estada preconisada e retenguda tanben per las tres plantacions dels arbratges Ador Pirenèus, expausadas a una fòrta pression dels cervids. Es tanben en cors d'evaluacion per las doas autras zònas d'experimentacion del Perigòrd.

CAPITOL 2 : LA PLANTACION

Lo 17 de març de 2010, los plantolièrs Naudet de Prechac (33730) liuran en camion la quasi-totalitat dels plants comandats. Los plants de pins maritims ibrids son els en efièch fornits per lo plantolièr Forelite de la CAFSA. 4000 plants quitament ben rengats turra contra turra e estatjats sur mai d’una paleta, aquò’s impressionant. Rapelam que las dotze esséncias preconisadas per lo CRPF Aquitània son :

Sièis resinós :
• Cèdre del Liban (CEDRUS libani)
• Cèdre de l'Atlas (CEDRUS atlantica)
• Pin rog (PINUS sylvestris)
• Pin de Calabra (PINUS nigracalabrica)
• Avet de Turquia (ABIES bommulleriana)
• Pin maritim ibrid Lanas x Corsega (PINUS pinaster x Corsicana)

Sièis felhuts :
• Garric (QUERCUS petraea)
• Roire (QUERCUS rubra)
• Robinièr fals cacièr (ROBINIA pseudoacacia)
• Fabièr d'America (GEDITSIA triacanthos)
• Auseral campèstre (ACER campestris)
• Vèrnhe amb la fuèlha en còr (ALNUS cordata)

Descargats dempuèi pauc, òm ne’n compta 320 per esséncia, çò que representa donc precisament 3840 arbres de plantar. Tre lo 19 de març, Frederic Ledun, tecnician forestièr del CRPF en carga del sector Sud Est de la Dordonha, arriba en secors amb l’esquèma de plantacion qu'a preparat en fonccion de la natura dels sòls metodicament sondats. Aquel plan permés de dispausar las cledetas dels joines arbres en amont de cada linha de plantacion. Las aissadas, plantadors e autres palabés son sus lo pè de guèrra.

Lo 20 de març de 2010, una còla de dètz plantaires motivats començan la plantacion segon lo quadrilhatge definit per Frederic Ledun. Las linhas d'arbres son espacejadas de quatre mètres, mentre que los arbres son plantats tots los dos mètres. Un cordèl degudament graduat es desrotlat d'un cap a l'autre de cada linha, de pèrgas marcan l'escart entre las linhas al moment de cambiar lo cordèl de plaça.

Lo 21 de març, los proprietaris contunhan la mission a dos, e aquò pendent tres setmanas, a l’agrat de lor temps liure. Al fial del temps, la tecnica de marcatge n’enantís. Aprèp aver graduat una gròssa bobina de cordèl, acaban per balisar la pèça de tèrra entièra abans l'entrada en pista de las cledetas de plants impacients. Preparar los traucs ven una formalitat. Pas s’i afonsar, un desfís. En efièch, en aquel començament de printemps, plòu talament que lo pus alassant aquò’s se desplaçar en reüssir a conservar sas bòtas al pè. D’unes còps dins lo terrafòrt pegant tant coma òm vòl, « amorós » coma dison en Perigòrd, d’autres còps dins de zònas mai pròchas dels sables movents, aquels sòls « argilo-sablonós » coma los apelan los tecnicians forestièrs.

La recompensa, qualques braves fojals tahats de man d'òme, aquò fai fòrt longtemps, la jòia de los trapar e de tocar lors emprentas preïstoricas, man dins la man amb nòstras originas. Amb de mai lo sentiment d'estre aquí en tren de far qualqua ren de ben sus la Tèrra, dins la tèrra, e quitament, d’unes còps, dejós. Le 8 d’abril, tots los arbres son en plaça aprèp un printemps resolgudament tant plujós coma un automne. E se a la Santa Catarina, tot buesc pren racina, sovenem-nos del famós dire nascut per l'ocasion : « Printemps plujós, plantaire urós ! ».

CAPITOL 3 : EN SEGUIDA

Vengut encoratjar los plantaires e velhar a çò que tot se passe segon las règlas de l'art, tre lo 25 de març, siá cinc jorns aprèp la debuta de l'operacion, Frederic Ledun constata que d’unes cèdres an pas tornat prene. Son secs e rabinats, coma cremats. Diagnosticant una possibla gelada abans liurason, organisa tanlèu l'arribatge de 150 novèls cèdres de l'Atlas que vendràn suplantar los arbrilhons mòrts tre lo 4 d’abril. Lo 16 d’abril Frederic Ledun ven veire la mission complida. Tot vai ben mas dejà los cacièrs naturals s'impausan dangierosament demest los garrics enquera plan pichons. Cal donc los copar a la basa per permetre als joines garrics de veire la lumièra.

CAPITOL 4 : LA RECEPCION

Aquò’s lo tèrme tecnic que designa la venguda d’especialistas capables de validar la mesa en plaça del projècte. A La Ferrassiá, aquela recepcion se faguèt lo 4 de mai 2010 gràcia a la visita de Cedric Desgraupes, tecnician del Servici Forèst e de l'Amenatjament Forestièr del Conselh General de Dordonha, que poguèt constatar, aquel jorn, l'adeqüacion entre l’esquèma de plantacion establit e sa realisacion. Lo 23 de julhet de 2010, fuguèt al torn dels representants del CRPF Aquitània de se rendre sus plaça afin d'apreciar la qualitat de la plantacion d’aquel arboretum experimental. Vaquí lo compte-rendut establit a quela ocasion per Frederic Ledun, en carga de la seguida del projècte.

Virada del 23 de julhet de 2010 :

A l'ocasion de la mesa a jorn annala del malhum experimental de la selva privada en Dordonha èran presents :
- Joan-Raimond Liarcou, responsable del malhum al CRPF Aquitània
- Joël Lefièvre, ingenior responsable al CRPF de l’arbratge Dordonha-Garona
- Jiròni Carmeille, tecnician animator al CRPF per lo sector Sud Oèst de la Dordonha e responsable de la seguida d'un ensag Climacq sus Sent Jòrgi de Monclar
- Frederic Ledun tecnician animator al CRPF per lo sector Sud Est e responsable de l'ensag de la Ferrassiá a Savinhac de Miramont

A la debuta de l’aprèp-miegjorn, un primier arrèst a Sent Jòrgi de Monclar permetiá de constatar una bona represa generala, deguda a la fòrt bona preparacion dels terrens e a un printemps plujós.
Mesma constatacion a la Ferrassiá.
Lo robinièr, lo pin rog e lo roire son los bons escolans, amb una creissença espectaculara a la Ferrassiá per lo robinièr.
Lo pin rog abandonat dempuèi de nombrosas annadas al profièch del pin de Calabra per de questions de creissença e de mesa en brancas podriá s’ameritar, se contunha atal, un re-examen de sa candidatura al "top ten" de las esséncias de replantacion.
Pas de suspresa amb l’auseral campèstre, lo vèrnhe amb las fuèlhas en còr e lo garric que confirman lor natura rustica.
Solaç per los favièrs : de plants minusculs fasián crànher lo pire, mas la represa es plan bona.
Per los garrics, la talha iniciala dels plants a priòri mai febla a Sent Jòrgi de Monclar podriá estre la causa d'un pauc de mortalitat. A Savinhac de Miramont, un rebrot inoportun de robinièrs naturals al mitan dels garric va obligar los proprietaris a los podar amb l’aucipana.
Qualques avets mancan a l'apèl. Se veson aisidament : los mòrts son d'un brave roge flamejant.
Ren de senhalar per los pins de Calabra e los pins maritims ibrids Lanas/Corsega, (e mai se aquels darrièrs nos avián abituats a mièlhs).
Lo sol lagui vertadièr dins los dos sitis fuguèt la represa dels cèdres que un certan nombre a dejà degut estre remplaçat. Aquò sembla pas venir de l'esséncia mas puslèu d’un problèma de conservacion de las existéncias e de gelada de las turras.

Rendètz-vos a venir :
- un comptatge a la fin de l’estiu (abans la casuda de las fuèlhas) per estimar l'oportunitat o non de far una operacion de regarnissatge.
- un discatge de l'interlinha al printemps de 2011.

CAPITOL 5 : L'ENTRETEN

Lo 7 de decembre, Frederic Ledun s'es rendut sus l'arboretum per evaluar la creissença e las perdas. Malgrat un estiu fòrt sec, los plants son aquí, quitament se una operacion de regarnissatge s'impausa per los cèdres, los avets de Turquia e los garrics.
D’un autre costat, al cors de las primièras annadas, caldrà velhar a manténer lo cap dels pichons plants al solelh en intervenent manualament sus la linha e amb un tractor dins l'interlinha. Sens tròp en far çaquelà per çò que cal se sovenir que l'ideal per un plant forestièr es de poder demorar los pès al sale e lo cap al solelh. Lo bonaür per los tecnicians forestièrs tanben, segon lor pròpria opinion.
Un primièr netejatge amb los discs del contorn e de las interlinhas centralas fuguèt realisat per los proprietaris a mièg agost de 2010. Lo netejatge seguent deuriá se passar al printemps de 2011.

De sègre.

Sofia Cattoire