DINS L'INTIMITAT DEL FORSALON ASIATIC
VESPA VELUTINA
Lo forsalon asiatic, Vespa velutina es arribat en França a l’entorn de l'annada
2005. Passatgièr clandestin, desbarcat a Bordèu es originari de China, mai precisament
del Yunnan d'aprèp l'estimacion del Museum Nacional d'Istòria Naturala. Dins nòstre
país lo climat li conven. En 2006 òm senhalava l'espècia en Dordonha. En 2008 son
espandiment aviá larjament progressat. Mas per l'ora l'Aquitània es la region la
mièlhs colonisada. Vespa velutina es un gròs insècte marron fonçat marcat de tacas
iranjadas sus lo cap e l'abdomèn. Las alas sont brunas. Sa color fosca lo fai paréisser
pus gròs qu'es en realitat. Lo forsalon europenc Vespa crabro, conegut de tots,
jaune e negre es de fait pus gròs que eu. Vespa velutina nisa subretot defòra. Sos
gròs nius se veson penjats un pauc pertot en fin d'estiu quand lor creis es acabat
e que los arbres pèrdon sas fuèlhas.
Lo niu a començat al printemps per una pichoneta construccion, trabalh de la reina
fondatriç. Plan viste compren un pichon gatèu d'un desenat de cellulas agafadas
al substrat per un pedoncul. En mesma temps que la reina elabòra de novèlas cellulas
las recobrís d'una envolopa protectriç, l'involucre, que compren mai d’una espessor
concentrica. Tres jaças de fin papièr envolopan lo gatèu. Una novèla jaça es començada
abans que la precedenta siá acabada. Lo comportament constructor se revela jà. Passa
per de las alternanças programadas : construccion de pilars, d'alveòls e d'involucre.
L'insècte pòt pas los intercambiar, sa sola iniciativa consistant a bastir çò que
son programa interior li impausa. Los uòus son ponduts a mesura de l'avançada de
la construccion de las cellulas. Las larvas auràn laidonc d’atges diferents. Atal
a la fondatriç sola tòrna tot a l’encòp la construccion del primièr niu, la ponduda
del uòus e lo noiriment de las larvas.
Aquel niu primari un còp barrat, l'obertura es totjorn situada vèrs lo bas, au mitan
de l'involucre. Pus tard aquela obertura serà enquera situada vèrs lo bas mas aqueste
còp totjorn deportada per costat. Las entradas e sortidas dels forsalons passan
nonmàs per aquela obertura unica. L’obertura del niu de Vespa velutina demòra totjorn
pichona çò que la diferéncia de Vespa crabro dont l'obertura del niu es large e
totjorn situat en bas. Lo material de construccion del niu ven de joina rusca o
de fusta aisada a abocinar. Los bocins son machugats, banhats d’aiga e queraque
tanben de saliva – pastats amb las mandibulas, las boletas de pasta son laidonc
espandidas en finas jaças que l'òm pòt identifiar per lors colors. Lo forsalon a
besonh de belcòp d'aiga per pastar son carton e aborir las larvas. Tanben s'installa
pas luènh dels cors d'aiga mas tanben de las fonts e autres bacins.
L'abelha bastís un niu amb de la cera que secreta, e dins los gatèus de cera aborís
sas larvas mas tanben amassa de las provisions. Vespa velutina, coma tota las vespas
secreta jamai de cera. Son niu es exclusivament fait a partir de pasta vegetala.
Los nius primaris son extrèmament fragiles e las fondatriç causisson un endrech
plan acialat per los establir. Mas non rarament los emplaçaments causits permetan
pas un grand devolopament ulterior. Tanben quand la primièra clocada es nascuda
la joina colonia esita pas a se mudar per s'establir endacòm mai, delaissant progressivament
lo niu mair. Aquel biais de far es plan favorable a la reüssida de l'espècia.
Las abelhas son d’insèctes estrictament vegetarians que se noirisson de nectars
per los sucres e de pollèn per las proteïnas laidonc que las vèspas recercan las
proteïnas dins la carn dels animals – la dels insèctes en particulièr. Los forsalons
son lepets d'abelhas, vaquí perque los apicultors los redobtan.
A mesura que la populacion creis, lo niu augmenta en talha. En fin d'estiu arriba
a èsser fòrt gros. Aquò impausa de gròs trabalhs permanents. La fasa comportamentala
"elaboracion de pilars" existís totjorn. Se tradusís a la cima del niu
per la consolidacion de son amarratge sus la branca de sosten. De nombrosas jaças
de pasta de buesc son pressadas las unas contra las autras. Aquel trabalh sus lo
naut del niu es jamai acabat, alternant amb los autres comportaments bastisseires.
D’aprèp la fasa del cicle de construccion la textura de la pasta de buesc varia
qualque pauc. Finas lamèlas superpausadas, concentricas de papièr puslèu lisse per
l'involucre. Finas lamèlas tanben per las cellulas, mas leugièrament mai granulosas.
Aquò se vei en particulièr quand òm gaita la cellula per en-dejós. Per çò qu’es
dels divèrs pilars que sostenon los gatèus, aquò’s sus els que repausa la soliditat
de l'edifici. Lor carton es dur, compact, sens comuna mesura amb las autras partidas
de la construccion. Las fasas dels cicles de construccion concernon laidonc a l’encòp
lo tipe de construccion mas tanben la preparacion del material. Dins los gatèus
los mai nauts, valent-a-dire los pus ancians, los alveòls que an servit a l'elevatge
de 2 cicles de larvas, son laidonc tapats emb de la pasta compacta participant,
aquí enquera, a la soliditat de la construccion – aquò’s un derivat de la fasa "construccion
de pilars".
La construccion dels gatèus es un pretzfach fòrt important. Tot novèl gatèu comença
quand lo d’abans a pres sa talha optimum per la del niu. Tot coma lòrs de la construccion
del niu primari comença per un simple pilar au mitan del gatèu precedent. Puèi de
cellulas son bastidas dessús onte d’uòus seràn lèu ponduts. Lo gatèu s'agrandís
per los bòrds, las larvas seràn de mai en mai joinas a mesura que l'òm va vèrs los
alentorns. Aquò es fòrt comparable a l’evolucion del niu primari mas en belcòp mai
grand. Las larvas del mitan son jà operculadas laidonc que las del bòrd son tot
juste naissentas. Aquel tipe de construccion circulària entraïna un leugièr desplaçament
de l'axe de las cellulas que se tròban normalament de galís per rapòrt a la verticala
de las cellulas del centre.
Al revèrs de las abelhas que emmagazinan mèl e pollèn dins certans gatèus, las vèspas
fan pas de provisions. Los alveòls servisson unicament a conténer de las larvas.
Mascles e femèlas naisson costat al costat dins de cellulas indiferenciadas. Mas
la talha de las cellulas es qualque pauc variabla çò que permés a d’unas larvas
de dispausar d'un pauc mai de plaça e laidonc de grossir enquera mai. La talha dels
adultes es fonccion de la larva en fin de creis. Un forsalon pichon es adulte –
grandirà jamai.
Qualques opercules de seda presentan ocasionalament una perforacion en lor mitan.
L'insècte que es dejós es jamai una larva mobila, mas totjorn una nimfa totalament
inèrta e laidonc incapabla de provocar aquela perforacion. Fòrça es de conclure
que son los adultes que la pratican en defòra. La significacion es pas coneguda.
Òm tròba de las perforacions de còps en granda quantitat sus de nius vièlhs, mas
tanben sus de nius joines.
Los uòus ponduts dins los alveòls son totjorn pegats contra la paret interna de
la cellula, jamai au fons coma chas l'abelha. Aquò eschiva d'èsser pausat sus un
excrement. Un apicultor a observat tres uòus dins una meteissa cellula. Dos seràn
eliminats, mas aquò vòl dire que mai d’una femèla participan a la ponta.
Passant lor vita lo cap en bas, las larvas son solidament agafadas a la paret de
lor cellula. Riscan pas de tombar. Aquò’s nonmàs a la fin de la vita larvària que
l'intestin s'obrís liurant passatge a un gròs excrement negre au fons de la cellula.
Aquò lo sol de tota la vita larvària. Òm pòt lo veire en gratant per en-dejós lo
fons de las cellulas. A quel moment, las glandas salivalas produison de la seda
amb laquala la larva fiala son cocon, ben util car a partir d’aquel moment la larva
es pas mai estacada per lo fons. La gròssa larva deu se contorsionar longament per
ben tapissar sa cellula de la seda del cocon que au dessús del cap fòrma una copòla
protectriç.
Jos lo cocon la larva muda enquera un còp e se transfòrma en nimfa. Sa talha definitiva
es aquesida. Se colorarà progressivament en qualques jorns abans d'espelir en adulte
perfièch.
Al cors de la bèla sason lo niu fròtja en populacion e en talha. Las clocadas se
succedisson en jaças concentricas. Los gatèus successius començant totjorn per lo
mitan, generalament aquò’s aquí que se tròban las pus vièlhas larvas, las primièras
a espelir. Las autras vendràn aprèp. Una autra clocada podrà èsser preparada dins
la plaça laissada liura. Aqueste còp las larvas del mitan, de segonda generacion,
seràn mai joinas que las del contorn, de primièra generacion.
Los excrements de larvas son jamai evacuadas del fons de las cellulas e sufís de
las denombrar per saber quantben de clocadas pòdon se succedir dins una meteissa
cellula. Jamai mai de doas, de fait. Puèi los alveòls inocupats seràn tapats emb
de carton.
Quand un niu es vengut pro gròs, un certan nombre de femèlas lo quitan. Fecondadas,
van en bastir un autre un pauc pus luènh, aquò’s una fòrma d'eissamatge. Las relacions
perduran mai o mens longtemps entre los dos nius. Lòrs de l'evolucion d'un niu primari,
los primièrs adultes que espelisson son de pichona talha. Las condicions de vita
s'ameliorant, los adultes produits son mai gròs. I aurà lèu tota una gama de talhas
tant en çò que concernís los mascles que las femèlas.
Los mascles se destrian de las femèlas per qualques caractèrs :
- lors antenas son mai longas que las de las femèlas
- lo cap de lor abdomèn es arredondit – los mascles an jamai de fisson. Pican pas.
Ventralament doas pichonas tacas jaunas son visiblas al cap de l'abdomèn sus doas
pichonas pèças articuladas, aquò’s los cerques que servisson a manténer la femèla
lòrs de l'acoblament. En revenge l'extremitat de l'abdomèn de la femèla es conica
e lo fisson ben visible.
Entre las femèlas i a paguna diferéncia perceptibla a l’encontrari del cas de l'abelha
onte òm pòt confondre reina e obrièra. La disseccion balha pas tanpauc mai d'explicacion.
Chas la reina d'abelha los ovaris son enòrmes e tanben la espermatèca comparada
a l'obrièra. La espermatèca es la pòcha onte l’espèrme se bòta en resèrva al moment
de l'acoblament per la fecondacion dels uòus mai tard. Agafats a la espermatèca
una glanda a per ròtle de noirir los espermatozoïdes e los gardar vius.
Chas Vespa velutina l'aparelh genital es basat sus lo meteis principe mas cada ovari
es redusit a 8 unitats maximum productriç d'uòus laidonc que chas l'abelha ne’n
i a jusca a 130. La espermatèca e sa glanda existisson mas son minusculas. E subretot
quala que siá lor talha, i a pas de diferéncias dins l'aparelh genital d'una femèla
a l'autra. Totas son equipadas del meteis biais.
Òm es en drech de se pausar la question : qui es reina e qui es obrièra ? Subretot
demest los pus gròs individús. En fin d'autona, lòrs dels primièrs freds los nius
se voidan de lors ocupants. Seràn jamai reocupats.
Los mascles subrevivràn pas a l'ivern. Al printemps d’aprèp, las femèlas sòrton
de lor resconduda, en questa d'un endrech per establir un novèl niu. Son las fondatriç,
son de talhas variadas. Òm pòt estimar que son aquí de reinas fondatriç. Mas a la
disseccion òm constata que nombre d’aquelas femèlas sortant d'ibernacion son pas
fecondadas – e aquò independentament de lor talha.
A sufit a una sola femèla fecondada de Vespa velutina, introducha per accident en
Aquitània per colonisar en fòrt pauc de temps tota la region e quitament al delà.
Aicí en Euròpa los regulators naturals de l'espècia son absents. Totparier qualquas
observacions permeton de pensar que nòstre forsalon Vespa crabro es capable d'eliminar
las joinas fondatriç de Vespa velutina... mas pòt pas tot far !
Los òmes devon tanben ajudar a reduire la proliferacion d’aquel envasidor en botant
de trapelas a las fondatriç e en destruire los nius actius. E mai aquò, lo biologista
pòt pas s'empachar de remirar la reüssida d’aquela espècia caparruda e magnifica,
arribada a l'improviste, partida de ren e adara en passa de conquistar l'Euròpa.
Bernadeta Darchen
Podètz comandar dirèctament lo DVD « Dans l’intimité du frelon asiatique, Vespa
Velutina » al prèp de Madama Bernadeta Darchen en la contactant al : 05 53 31 61 90.
|
