FIÈRS DE LAS ORIGINAS

Un fum de monde, de cataus, d'umils e un buf a plec perceptible dins la calor. Un reconfòrt, lo de se sentir fièr de l'umanitat, dins son long camin e sa diversitat. Aquò's verai, las gautas triangularas en parpalhòl que depassan de la fàcia del parantròpe cap d'aficha nos tafuran un pauc. E puèi son nom revèla aquela prumièra impression. Fuguèt descobèrt per Mary e Loís Leakey a Olduvaï en Tanzania en 1959 e datat a 1,8 milions d'annadas. Se sos descobreires lo nomenèron d'en prumièr Zinjanthropus boisei fuguèt pus tard restacat per la comunautat scientifica als Parantròpes que vòl dire en grec presqu'òmes. Òr, son apellacion es ja depassada. Òm considèra uèi que s'agís pas d'un pre-uman, mas d'un cosin. A partir dels Australopitècs graciles, doas brancas serián aparegudas : la dels Parantròpes donc, e la del prumièr Homo reconegut, Homo habilis, dont las rèstas seràn precisament trobadas sus aquel quite site d'Olduvaï en Tanzania, en 1964. Parantròpe e Homo habilis visquèron al meteis moment dins aquela region d'Africa, fruchs d'aujòls comuns mas an cambiat diferentament. Entau d'intrada, l'essencial es pausat. L'evolucion se fai pas d'un biais lineari, en passant del monard a l'òme coma lo creguèron un temps, per çò que èra mai simple intellectualament. L'evolucion es bartassièra, emb un fum de ramificacions e los biais d'adaptacion al mitan ambient, variables. Pas de linha drecha, pas de ierarquia, pas de creatura suprèma, enfin : Nosautres ! Non, un arbre gigantesc e al cap d'una de sas brancas, lo genre Homo dont sèm los darrièrs representants, tots tant que sèm sus Tèrra.

La frontièra entre l'òme e la bèstia

Homo habilis fonda lo genre Homo, en l'estat actual de nòstras coneissenças, e çaquelà, lo debat demòra viu. Constituís un pas perfièchament clar entre animalitat e umanitat ? Se pausan la question, los cercaires. D'un autre biais es interessant de notar que lo cursor se desplaça segon la cultura que l'òm pòrta. Qu'es aquò que fonda d'un biais indiscutible lo genre Homo ? La bipedia, l'esplech, las practicas funeràrias, l'art ? Cadun defend sa vision del monde, sa cultura, son ideologia. Après lo Parantròpe e l'Homo habilis, la Tanzania nos liurèt en 1984 un joven que repausava près del Lac Turkana. L'apelèron Homo ergaster ("l'artisan"), datat de 1,55 milions d'annadas e acceptat a comptar d'aquí coma lo prumièr representant del genre Homo. En parallèl, se pausa la question del mai vièlh aujòl de l'òme, e aquí, las datacions s'embalan. Depassant l'atge de la brava Lucy (3,2 milions d'annadas) Toumaï e Orrorin an bravament reculat l'atge de l'aujòl a 6 o 7 milions d'annadas. Per tant, e quitament emb lors polits noms plan mai aisats a portar, aquels Australopitècs fan pas l'unanimitat e la causida de l'aujòl comun demòra un terren d'afrontaments ideologics musclats.

L'evolucion respond pas a la question de las originas

A tot aquel long viatge al revèrs, cal dire qu'èran pas preparats. La Preïstòria a nonmàs cent cinquante ans, es nascuda dins la dolor. Los mites fondators balhan un sens a la vita, dificil a retrobar en inscrivent, a fòrça de fosilhar, nòstra istòria dins una temporalitat per çò que aquelas datas, tan luènh que nos entraïnen dins lo passat respondan pas a la question de las originas. Es rassegurant de mesurar tot çò qu'avèm sauput traversar, mas coma tot aquò comencèt ? Òm ne'n sap ren. Zo saurem un jorn ? Es quitament la bona question de se pausar ?

Elisabèt Daynès recóncilia la familha al complet

Sus aquel passionant e desconcertant camin, Elisabèt Daynès nos balha la man, es la prumièra a aver agut l'audàcia d'encarnar, en desdenhant plan de prejutjats, los fossils umans sortits del grand passat. Trabalha emb los cercaires en Preïstòria e emb los metòdes de la polícia scientifica, eficaç per l'Homo sapiens. A partir de Neandertal e juscas als Australopitècs, compta mai sus sa sensibilitat. La paleòartista es mai sollicitada. Dins son talhier parisian, obsèrva e causís e lo miracle opèra, balha vita. Pauc a pauc, los lòcs comuns s'avalisson, los rencontres venon possibles. L'idèa de nòstra supremacia s'engruna. Avèm fàcia a nosautres tots aquels membres de nòstra familha qu'auriam tant aimats conéisser, d'ont que venguèsson. Lors regards nos embelinan, nos pertòcan. La scenografia de l'exposicion "Chairs des origines", creacion mondiala imaginada pel Pòl internacional de la Preïstòria, es a aquel titre una esmoventa reüssita. E aquò's perqué èrem tots tan fièrs en aquel divendres 13 de junh de l'an 2014 d'èsser ensemble amassats, sens frontièras, ni dins l'espaci nimai dins lo temps. Una umanitat drecha e sàvia.

Sofia Cattoire