|
Aquel dissabte 2 de març 2013, la fola se preissa autorn de la pichona glèisa de
Sarjac tresplombant la comba de Castèl Mèrle. Una fola suausa e arderosa, trista
mas apasimada per çò que l'òme per qui son tots venguts far un darrièr omenatge
s'es escantit d'un biais suau, dins son som, coma l'aviá volgut. Renat Castanet,
tots los que l'an conegut l'an aimat.
Grand amorós de la natura, fervorós preïstorian, èra passat mèstre dins l'art de
retrobar los gèstes dels peirièrs que èran venguts abans el sus tèrra, laissant
dins la comba de Castèl Mèrle la marca del reiaume de lor imaginari jos fòrma d'una
succession d'abrics ondrats e d'ornaments e objèctes d'art subrebèlament escrincelats.
Son pichon musèu a talha umana resplendent per la qualitat de las pèças polidament
presentadas e per la lumièra de son regard vesiat ont brilhava coneissença e bontat.
Per l'acompanhar dins lo cementèri delicadament ensolelhat, gents del país, preïstorians,
amators, amics e pròches caminan a passes sords. La pena los sarra mas tanben la
glòria de l'aver costejat. Demest els, dos amics de longa data, venguts de París
e de Normandia, avián causit d'aver aicí a Sarjac lor residéncia d'estiu precisament
per èsser regularament a sos costats. Jacme Delmon, afogat de recèrca preïstorica
qu'a practicat sus diferents sites en França e en Indonesia amb son autre grand
amic Enric de Lumley e Joan-Luc Piel-Desruisseaux, cirurgian, especialista de l'esplech
preïstoric, avián tots dos preparat de testimònis simples e sincèrs de lor prigonda
amistat per fin de restituir als uèlhs del monde sa brava personalitat. Nos los
an fisats. Que ne'n sián frairenalament mercejats. Son per Renat.
Sofia Cattoire
Per Renat Castanet : dos o tres causas que saviái de tu – 2 de març 2013
Coma vas me mancar, mon car Renat !
Nòstra prumièra rencontra data de 1976 e m’aviás aculhit sus ton gloriós roc de
Castèl Mèrle. Aquò's ton musèu que m’i aviá atirat, valent a dire la Preïstòria
e tanben lo nom tan cantaire d'aquel site subrebèl. Mas aquò's tu que m’i faguères
tornar tan sovent.
Regularament, lo camin de mas vacanças d’estiu me tornava cap a Sarjac e cap a tu
car plan lèu, ta rica personalitat a catalisat per ieu tot çò qu'aimavi dins ta
region.
Tu, ta familha an facilitat nòstra decision d’aver una maison a Sarjac e permés
nòstra installacion. Aquò èra per ieu un retorn dins lo país de mos reires grands
parents del costat de mon paire, mas mai enquera una adesion a una region que nos
èra venguda familiara gràcia a tu. Aquò fuguèt tanben, tot lo long de las annadas
e de nòstras longas conversacions, un preclar camin cap a tu, mon car Renat e tanben
cap a Andreà, ta femna discrèta e tant atencionada, a qui pensi tant uèi.
Las annadas son passadas, mas a cadun de mos retorns al país, te deviái totjorn
ma prumièra visita. Dins los longs mes d’ivern, quand veniái pas, aviái besonh d’entendre
regularament ta votz coma la de l’Andreà, d’aver de vòstras novèlas a tots dos,
coma i a gaire, a la debuta de febrièr, quand nos sèm enquera parlat.
Aviás pas nonmàs lo « còr gròs », mon car Renat, l’aviás large e generós !
As tant balhat a tos semblables, a ta familha d'en prumièr, a tos vesins e amics
del vilatge, mai que mai quand èras cònse, a tots los visitors de ton musèu, que
ta rica personalitat pertocava tant coma ton erudicion totjorn imprenhada de l’infinida
reconeissença que testimoniavas a ton pair Marcèl que, quand èras plan joine, t’aviá
fach gostar la « pocion magica de la Preïstòria ». Mas tant d’autres domenis
t’atiravan : l’istòria locala mas tanben l’astronomia, la vita de las belhas
mas enquera los nius d’ausèls. Èras la Memòria del País e lo Savi que l’òm veniá
consultar.
Aimavas tant las bèstias, lo regard d’un chen podiá t'esmòure tan prigondament que
son nombrós los chens perduts de la region que se son « balhat lo mot »
per se far adoptar per tu e l'Andreà. Quitament un pichon singlaron, descobèrt grèvament
blassat per una casuda dins la comba, paralisat del tafanari, a trobat a ta maison
e l'Andreà, tot lo secors benvolent que pòsca assegurar sa subrevita : elevat
al biberon per l'Andreà, sonhat per lo veterinari que fasiás venir regularament
per el, aquel pichon singlaron a crosat, a ta maison, al cors de sa corta existéncia
« la bontat umana ».
Quala leiçon nos balhavas laidonc, sens jamai d’ostentacion, dins la discrecion
e la sobrietat !
Un quite President de la Republica, qu'as crosat un jorn aicí, èra estat pertocat
per tu e te voliá tornar veire, per perseguir dins la suaudor, una conversacion
umanista dont aviá sentit tota la savièsa. Ailàs, lo destin li permetèt pas de te
retrobar.
Vas mancar a beucòp de monde, mon car Renat !
A Andreà, ta bona e tendra esposa Andreà plan segur, a ta familha entièra, a tos
vesins e amics de Sarjac, a los de Perigòrd ont ta personalitat èra tant presada,
als visitors francés e estrangièrs que venián tan nombrós, joines e mens joines,
cada an t’escotar emb afogament. Lor as consacrat ta darrièra energia, dins ton
musèu, a lor contar la longa istòria de nòstres aujòls e los as tanben rendut sensibles
a ta vision del monde tan generosa. Saviás talament ben parlar de l’Òme quand ne'n
portavas tan naut las valors las mai nòblas.
Quala chança de t’aver crosat sus aquela Tèrra, mon car Renat. Ieu, podrai pas t'oblidar !
Jacme Delmon
Dimars passat, Renat, nos as legit çò que serà ton darrièr escrich, destinat als
visitors de ton musèu.
Contavas l'istòria d'una persona que viviá a l'abric Blanchard jos Castèl Mèrle
e que notava sus un pichon bocin d'evòri de mamot çò qu'èra « destinat a compausar
un calendièr lunari ».
Nos disiás que « l'òm pòt imaginar que s'agís del trabalh d'observacion d'un
òme de Cròs Manhon intelligent, curiós e artista que se sietava fòrt probablament
cada nuèch davant son abric per gravar finament sus sa plaqueta l'evolucion de la
fòrma de la luna dins las diferentas fasas successivas e regularas, atal coma lo
decalatge del colcar quand aquel astre avalís darrièr lo sèrre de l'autre costat
de la comba ».
Las qualitats qu'as reconegudas chas aquel òme d'aquò fai plan longtemps :
intelligent, curiós, artista demoraràn per nosautres las tiás.
Siá segur Renat, entorarem Andreà per fin que longtemps enquera nos parle de tu
e de tas passions.
Joan-Luc Piel-Desruisseaux
N.B. Renat e Isabèla Castanet avián participat l'auton passat a l'enregistrament
de l'emission Cap Sud Oèst d’Eric Perrin vodada al Patrimòni de Perigòrd. Aquela
emission "La Dordonha, país de l'òme" serà difusida sus France 3 AQUITAINE. L'escasença
de retrobar aquela familha que contunha la tan brava tradicion del partatge dels
tresaurs laissats per nòstres lonhtans aujòls en Perigòrd.
"La Dordogne, le pays de l'homme" (Dordonha,
país de l'òme) passarà
lo 13 d'abrial
a 4 oras 20 del vèspre e "Périgord, les 1001 châteaux" (Perigòrd, los 1001 castèls)
passarà lo 20 d'abrial a 4 oras 20 del vèspre.
Una avant-prumièra d'aquelas doas
emissions se debanarà aqueste dijòus 4 d'abrial a 7 oras e mièja del ser al Musèu
nacional de Preïstòria de Las Aisiás. Podretz i anar en vos inscriure al 05 56 01
38 66, dins la limita de las plaças disponiblas.
Revirada en occitan : Joan-Claudi Dugros
|
