TRES ÒMES E UN COSIN
CENTENARI DE LA DESCOBÈRTA DE L'ÒME DE LA CHAPELLE-AUX-SAINTS

LO RETORN D’UN VIÈLH DE NÒSTRA TÈRRA

La fèsta fuguèt grandassa per aquel Centenari, coma una brava amassada de familha a l’entorn, non pas d'un fossil, mas ben d'un vièlh dau país; "un vièlh de nòstra tèrra" coma zo ditz amb estrambòrd Danís Mézard, agricultor a la Chapelle-aux-Saints que tota la familha s'es totjorn passionada per la preïstòria. Son grand, Gustau, fuguèt l'escolan de Joan Bouyssonnie, lo curat preïstorian, professor de sciéncias naturalas e descobreire, amb sos fraires, del famós Neandertalian. Son paire, Joan-Paul, fuguèt l'instigator de la represa dels escavaments a la Chapelle-aux-Saints e lo primièr conservator del Musèu de l'Òme de Neandertal obèrt en 1996 dins la comuna. Per çò qu’es de son dròlle Baptista, aprèp aver descobèrt un subrebèl fojal talhat, dins una règa de lauradís, se lo prenguèt dins la man e aguèt aquela frasa fulguranta :
« Te rendes compte papà, ai tocat la man d'un òme preïstoric ! ».

La preïstòria aicí, aquò’s l'afar de tots. Laidonc per celebrar lo Centenari de la descobèrta de l'illustre personatge, tot fuguèt formidablament ben organisat.

LA PREÏSTÒRIA A LA PORTADA DE TOTS

I aguèt en amont l'idèa audaciosa de Miquèl Vigne, laidonc vice president de l'associacion "La Chapelle-aux-Saints Archéologie et Patrimoine" (C.A.S.A.P) : far tornar lo fossil original conservat dempuèi un sègle dins las colleccions del Musèu de l'Òme a París. Convencit de sa legitimitat, aguèt pas páur de se regussar las margas, Joan-Claudi Hironde, president de la C.A.S.A.P, e saupèt la concretisar. De mai, per far lo punt sus nòstras coneissanças un sègle aprèp la descobèrta de la problematica esqueleta, un cicle de conferéncias acampant los melhors especialistas dels Neandertalians fuguèt organisat a l’entorn de la data aniversari del 3 d’agost 2008.

La fèsta e la coneissença faguèron atal, per un brave estiu corresian, un maridatge dels mai urós, acomplissent la brava ambicion de botar la sciéncia a la portada de tots e recebent a quel titre, per pairinar l'eveniment, lo professor Ives Coppens, talentós paleoantropològ e orator generós.

Lo tot dins un decòr totalament remodelat per l'ocasion. Gràcia a la comuna e al departament, la rota que bordejava la Bouffia Bonneval fuguèt desviada, los arbres copats e lo valat comblat. En un printemps lo bauç onte l’òme visquèt e onte fuguèt inumat tòrna trobar la doçor del solelh e lo vilatge una vasta esplanada que a la fin poiriá venir la plaça centrala que li a tojorn mancada e lo trait d'union entre son borg, discrèt, e son jasiment preïstoric celèbre dins lo monde entièr.

DE SCIENTIFICS EN PUNTA
PARLAN D'UN ÒME "A LA MASSA"
DESCOBÈRT PER DE CURATS AMB LA TRENCA

En 1908, los abats Joan e Amadèu Bouyssonnie e lor fraire Paul descobrisson la primièra sepultura d'un òme de Neandertal a la Chapelle-aux-Saints. Es pas a l'imatge de Dieu e sembla, tròban laidonc, puslèu a un gorilla melhorat. Laidonc, tòrna antedeluviana o cadenon mancant ? Lo bonòme cambavira totas nòstras referéncias. Al cap d’un sègle agitat, l'òme reüssís a s’endralhar dins la linhada de l'umanitat. Mas s'es escantit e a per l'ora que lo titre de cosin que a emb nosautres un lonhtan aujòl comun. A l'ocasion de la celebracion del centenari de sa descobèrta, la fina flor dels cercaires, acampada a l’entorn del fossil original, tornat a titre tot plen excepcional al país, retraça aquela epopèia e nos liura la faiçon dont la sciéncia uèi reabilita los òmes de Neandertal.

Intervenon sus diferents tèmas ligats als progrès de la sciéncia eissuts d’aquela descobèrta :

• Ives Coppens, antropològ e professor al collègi de França
• Joan-Loís Heim, antropològ e professor al Museum Nacional d'Istòria Naturala
• Brunò Maureille, antropològ e cercaire al C.N.R.S.
• Alan Turq, preïstorian e conservator al Musèu Nacional de Preïstòria
• Tierrí Bismuth, conservator del Patrimòni al Servici Regional de l'Arqueologia del Lemosin
• Cedric Beauval, archeozoològ e responsable del novèl chantier d’escavaments de la Chapelle-aux-Saints menat per la societat « Archéosphère ».

Gràcia a un documentari tornat lòrs del Centenari, de cercaires en punta nos parlan donc d'un òme que dison a la massa trobat per de curats amb la trenca aquò fai tot juste un sègle e que soslèva dempuèi las pus vivas discutidas : l'òme de la Chapelle-aux-Saints, lo primièr òme de Neandertal reconegut en posicion sepulcrala e d’un autre costat l'un dels especimens los mielhs conservats al monde, dins la bona tèrra del Lemosin. Atal se pòt resumir lo tèma del reportatge de 50 minutas realisat per Ferrassie-TV e que ven de sortir sus DVD :
NÉANDERTAL - LE RETOUR
Un titre de referéncia que caldrà visionar dins un sègle per mesurar tot lo camin percorregut gràcia a la recèrca scientifica, essenciala per sortir de l'obscurantisme e remontar, pas a pas, lo long camin vèrs nòstras originas...

Sofia Cattoire