Albuga Reportatge

Tots los reportatges del siti www.albuga.info

Innovacion tecnologica e ecologica al Gorg de Promeissac en Dordonha : lo mai grand cròs geologic de Perigòrd chafrat « la Catedrala de Cristal » prepausa a sos visitaires de pedalar sus de bicicletas generatritz d'electricitat batejadas Vel'Watt per fin de contribuir al còst energetic de lor visita. Un bel exemple de torisme durable desvolopat pel Gorg de Promeissac, l'Ofici de Torisme Lascaux Dordogne Vallée Vézère, l'ADEME, la Region Novèla Aquitània e certificat per l'AFNOR. Lo Gorg de Promeissac es la primièra cròsa de França a aver l'apellacion « NF Environnement - Sites de Visite ».

Après sa sesilha de presentacion al Pòl internacional de la Preïstòria a l’ocasion de la Fèsta de la Sciéncia puèi sa projeccion dins la Seleccion Oficiala del Festenal del Film d'Arqueologia d'Amiens cobèrt per nòstres confraires de França 3 Picardie, lo segond opus de nòstra colleccion de films "per veire la Preïstòria del dedins" daverèt aquest estiu lo Prèmi del Melhor Film per l'Apròchi Original al Festenal Objectiu Preïstòria de Puèg Merle. Comença uèi una virada dins las escòlas primàrias de la val de Vesèra, gràcia al sosten de la Comunautat de Comunas « Vallée de l'Homme ». La prumièra que se debanèt a Las Aisiás lo 7 d’octobre augura d'una brava aventura umana. De la que laissa una emprenta rasseguranta e estructuranta per la vita.

L'evolucion se fai pas d'un biais lineari, en passant del monard a l'òme coma lo creguèron un temps, per çò que èra mai simple intellectualament. L'evolucion es bartassièra, emb un fum de ramificacions e los biais d'adaptacion al mitan ambient, variables. Pas de linha drecha, pas de ierarquia, pas de creatura suprèma, enfin : Nosautres ! Non, un arbre gigantesc e al cap d'una de sas brancas, lo genre Homo dont sèm los darrièrs representants, tots tant que sèm sus Tèrra.

Lo camin fuguèt long per pus legir a la letra los mites fondators e començar a inscriure l'istòria dels òmes dins una concreta temporalitat : lor Preïstòria. E se son los esplechs puèi los òsses que demostrèron progressivament l'existéncia d'òmes preïstorics, aquò's per bona part l'art que permetèt son acceptacion al mitan del sègle XIXn. D'aquel punt de vista, l'art mobiliari balhat al periòde dit magdalenian, 15000 a 12000 B.P. (Before Present), fuguèt determinant.

Tres agachs frairenals entremesclats, los del pintre escrivan Francés Augiéras, del poèta Pau Placet e de Felip Pons, fotografe plastician, nos balhan a veire jusca al 5 de genièr al Pòl internacional de la Preïstòria de las Aisiás una relectura del dedins del paísatge, de la val de Vesèra al Sarladés, al fial de las sasons. Aquels imatges-poèmas expriman « de sentiments e visions extaticas e chamanicas fàcia als luòcs traversats », coma lo confisa suausament Felip Pons a la fola amicala que entora sa deambulacion al costat de Pau Placet, al mitan de lors creacions comunas. Lo moment es assuausat, en suspens, banhat pel solelh que totjorn dins aquel luòc nos brèça dins lo corridor dels àngels imaginat per l'arquitècte Rafèl Voinchet.

Per la primièra etapa de son « Torn de França dels territòris », Cecília Duflot, ministra de l’egalitat dels territòris e del lòtjament, causiguèt de venir a Mairal pausar la primièra fusta d’una realizacion arquitecturala sociala exemplara. Uèch ostals amb estructura de fusta, cobèrts de fusta a la manièra dels engards a tabac e pensats tre la debuta en tèrmes concrèts d’ecologia aplicada e donc d’economia vertadièra per los usatgièrs : isolacion renforçada, calfatge amb un fornet amb granulats de lenha, recuperators d’aigas de pluèja e jardins familials. Lòtjaments jos labèl THPE, « très haute performance énergétique », que de mai son estats fargats dins las nòrmas d’accessibilitat per poder s’adaptar a las personas andicapadas e a las personas vièlhas.

Es un ausèl, una camerà sul front, l'autra sus lo ventre. Per tèrra, un pilòte experimentat recep son imatge frontal e pòt ental entrar dins las plumas de l'ausèl e « téner lo mangle ». La segonda, orientabla, filma çò que lo cap operator causís de cadrar dempuèi aquel punt de vista mai encara qu'aerian, celeste, volatile, capable de s'envolar coma una fusada, vironar coma una busa o se lançar coma un falcon sus sa preda, en un mot, capable de volar baujament dins lo grand bal dels ausèls. Laidonc, lo regard de l'espectator s'envòla, vibra, barbela jusca a la virason, de còps que i a.

Rei de La Fusta, sa bòrda, Senhor de Bernifal, sa cròsa ondrada, Gilbèrt Pémendrant, 77 printemps, ven de recebre las onors de la Jurada del Festenal Internacional del Film d'Arqueologia de Nyon, onte lo film que li a consacrat Sofia Cattoire "Lo Darrièr Paísan Preïstorian" es estat guerdonat per lo prèmi de la jurada materializat per un "oscar" talhat de man d'òme dins lo granit elvetic, una pura belòia.

Renat Castanet nos quitèt lo 28 de febrièr passat. Aviá 89 ans. Rai de solelh de la comba de Castèl Mèrle, demorarà l'emblèma d'aquelas familhas de Perigòrd que vodèron lor vita al partatge de las belòias de la Preïstòria, descobèrtas jos lors pès. Filh de Marcèl, grand-pair d'Isabèl que contunha de far visitar e aimar la fabulosa comba de Castèl Mèrle clafida d'abrics preïstòrics ondrats, aviá fait una mena de musèu ideal al pè de sa maison que tocava son pichon jardin ont talhava lo frejal amb una espatarranta agilitat. Aquela escòla del bon èime e de la disponibilitat ont cadun podiá s'atardar, aurà inoculat lo virús de la Preïstòria a de milierats de visitors tombats jos l'embelinament de l'endrech e del personatge.

Quò es, coma tots los estius, de la grana d'aventurièrs que lo Perigòrd Raid Aventura a semenat sus un canton de Dordonha – en l'ocurréncia en aquel mes d'agost 2012, lo canton de Salanhac e Eivigas – en organizant la dètz-e-setena edicion d'una fantastica caça al tresaur, per monts, per vals, per cròsas e per castèls, amb per sol carburant la fòrça vitala e mentala de 250 joves venguts de França tota, comprés La Reunion. Quatre jorns d'espròva en VTT, rolèrs, canoè, tiroliana, pont de singe e corsa a pè, fòra dels grands axes, a la descobèrta del país de las bòrias, aquelas famosas cabanas bastidas en lausas que fan tot l'embelinament d'aquel ranvèrs del Perigòrd negre.

Aprèp son avant-primièra al Pòl Internacional de la Preïstòria, renouvelat tres còps en rason de son succès, aprèp sa sortida nacionala gràcia a la revista Sciences et Avenir dins son numerò consacrat als breç de l’umanitat, aprèp èstre estat seleccionat per lo Festenal del Film d’Arqueologia d’Amiens e aver recebut la Mencion Especiala de la Jurada al Festenal Objectiu Preïstòria de Pech Merle, aquel film virat dins una bòrda e una cròsa del Perigòrd negre, LO DARRIÈR PAÍSAN PREÏSTORIAN de Sofia Cattoire, ven de daverar lo Prèmi de la Recèrca Creativa al Festenal ICRONOS de Bordèu, mentre que son succès dins las salas contunha d’entraïnar Gilbèrt Pémendrant, son eròi central, dins l'aventura la mai brava de sa vita.

Dos endrechs per una enquèsta e son complement vos esperan a Las Aisiás jusca a l’automne que ven. Lo Pòl internacional de la Preïstòria presenta : « Preïstòria(s), l’enquèsta », la version caminaira de la subrebèla exposicion mesa en plaça pel Museum de Tolosa, mentre que lo Musèu nacional de Preïstòria aculís divèrs ensembles funeraris mesolitics originals, presentats al public pel prumièr còp, jos lo titre : « Preïstoria(s), complement d’enquèsta ». A l'entorn d’una scèna de crim vièlha de 7400 ans, la dobla sepultura de Téviec descobèrta a Saint-Pierre-Quiberon dins Morbihan, venètz, gràcia a las sciéncias tradicionalas e a las tecnicas las mai contemporanèas de la polícia scientifica, lo mai fin dels limièrs. A vos de jogar e de demostrar vòstra sagacitat.

Del 5 al 7 de julhet 2012 se debanèt a Pech Merle dins Òlt lo prumièr Festenal del Film de Preïstòria. 45 films en competicion faguèron venir 1600 visitors dins lo Musèu de Preistòrïa amenatjat al dessús de la cròsa ondrada de Pech Merle. Una meravilha pintrada per nòstres aujòls aquò fai 25 000 ans onte se succèdon siloètas de femnas, bisons, mamots, cavals pigalhats e mans negativas. Lo succès d'aquela prumièra edicion atèsta de l'interès fòrt larjament partatjat per la recèrca de nòstras originas.

Coma caldriá far per gardar la suaudor d'aquels moments ? Las novèlas projeccions en salas e en festenals del film : LO DARRIÈR PAÍSAN PREÏSTORIAN an dobèrt las pòrtas d'una novèla dimension. La d'un film a mand de venir culte, amb una osmòsi e una armonia completas que se fan entre lo public, lo personatge e la botiòla de tendresa paísana e preïstorica que ondula sus l'ecran. Sus aquel camin de lutz al còr de las salas sornas, lo Gilbèrt Pémendrant, pastre de Bernifal, contunha son amontanhatge virtual. Aquò's sus la tela que son tropèl de mamots, d'auròcs e de cabras salvatjas l'acompanha, ufanós.

Cada an, al mes de mai, lo Musèu nacional de Preïstòria organiza una descobèrta creativa e susprenenta de sas colleccions, a l'escasença de la Nuèch dels Musèus. Se debanarà aquesta annada lo dissabte 19 de mai de 6 oras a 11 oras del ser. Al programa, un camin sul tèma de l'aiga que ondula al ritme de projeccions videò encapadas pels plasticians Olivièr Crouzel e Vincenç Bersars. En abans-gost vos prepausam de tornar viure la Nuèch dels Musèus 2011, que fuguèt una brava capitada, quand aquels meteis artistas avián fach vibrar bauç e Musèu, mentre que al còr de las colleccions se tornava jogar la vita interiora dels òmes de Cròs Manhon.

La sortida del tòm 5en de l’inventari dels clusèls del Perigòrd - « Cluzeaux et souterrains du Périgord » de Sergi Avrilleau a las edicions PLB – se debanèt lo dissabte 15 d’octobre dins un luòc particularament apropriat. Lo maine de la Petite Clavelie conten en efièch sus la proprietat de Joan-Francés Ténès un sosterranh refugi representatiu d’aquelas impressionantas arquitècturas que, solide, gratan pas lo cèl mas traucan la tèrra.

Un pianò e un castèl, quitament a distància, pòdon far miranda. Quò es l’istòria d’un pichon dròlle pivelat pel castèl de l’Èrm, vertadièrament fantastic dins lo tablèu de Miquèl Négrier ont los arbres mormolhan lors complanchas a las pèiras que sabon tot de son passat, sos fastes mas tanben lo drama que s’i debanèt, l’assassinat de la paura Margarida de Calvimont comanditat per son òme. Quò es autorn d’aquel castèl que lo dròlle, innocentament, furga cada còp que demòra dins la maison de familha situada pas lonh. Son seisen sens en alèrta, lo jove Felip finta e enregistra çò que serà lo questionament d’una vita.

A existat vertadièrament lo mestissatge entre Neandertal e Cròs Manhon ? Quò es possible, a respondut lo Max Planck Institute aprèp un primièr – e al jorn de uèi unic – estudi genetic. Çaquelà, faudrà copiar aquel resultat mai d’un còp abans de poder lo téner per cèrt. Quò es de quel subjècte enfuocat – puèi que concerna nòstra familha – que fuguèt question a La Chapelle-aux-Saints lòrs de la Fèsta de la Preïstòria. Una fèsta onte lo pus pichon vilatge de Corrèsa se bòta cada estiu al diapason del pus ancian del vilatge : l’Òme de La Chapelle-aux-Saints, aquel gràcia a qui Neandertal reüssís a quitar, dins nòstre èime, lo clan dels gorilhas per rejúnher la tribú dels umans. Per onorar los òmes del passat, interfeconds o non, lo frejal fuguèt talhat, lo lagopèda al propulsor caçat, e lo roman d’Ao – l’original – contat. Una suausa rumor dins lo tan brave val de la Sordoira.

Descobèrta al Boisson de Cadonh en 2000 per l’espeleològ Marc Delluc, l’an batejada "la Las Caus de la gravadura". Dempuèi 10 ans, los programas de proteccion e de recèrca bailejats pel Servici regional de l’Arqueologia e lo preïstorian Jacme Jaubert i son vertadièrament exemplaris. La cròsa de Cussac serà pas obèrta al public. Los cercaires an liurat, lòrs d’una conferéncia pluridiciplinària balhada al PIP, lor primièrs resultats e lors projèctes. En exclusivitat sur www.albuga.info, descobrissètz l’integralitat de lors intervencions e los primièrs relevats d’art parietal de Valeria Féruglio.

En seguida de l’enquèsta menada sus la basa de documents e de fotòs d'archius per l’antropològa Diana Laville per tornar situar l’emplaçament de las set esqueletas neandertalianas descobèrtas a La Ferrassiá (Perigòrd) al sègle passat, la còla scientifica pluridisciplinària menada per Alan Turq, Haròld Dibble, Danís Sandgathe, Pau Goldberg e Shannòn Mac Pherron, aviá la sentida qu’una partida del jaç en relacion amb doas de las esqueletas èran probablament demorada intacta. Los escavaments de 2011 an coronat lors espèrs de succès.

Saluda amb un sorire que amaga sas lagremas, bèl coma a l’arribada del Torn de França. Aquò’s Gilbèrt Pémendrant, 75 ans, paísan proprietari de la cròsa ondrada de Bernifal, fàcia al public vengut l’aclamar a l’escasença de la projeccion en session de presentacion mondiala del film de Sofia Cattoire produch per FERRASSIE TV : LO DARRIÈR PAÍSAN PREÏSTORIAN. Lo subrebèl auditòri flame nòu del Centre d’Acuèlh de la Preïstòria a Las Àisias es comol de monde. Aquel dimenge quand a ocupat lo davant de la scèna demorarà dins nòstras memòrias coma un pantais sortit del passat. Amb el, lo temps s’es arrestat, la jòia, l’emocion nos an ganhats, quitament, d’unes còps, enaigats. Daissem Joan Bonnefon, jornalista de renom e trobador jaurèl, nos contar çò que se passèt vertadièrament aquel famós dimenge 3 d’abril al P.I.P.

La Preïstòria, las pèls de las bèstias, la caça als mamots, l’Art de las cròsas, aquò nos pareis lonh. Benlèu juste per çò que avèm tot desmembrat. Una longa amnesia, qu’avèm pas d’escrits per tot fixar. Aviam çaquelà trobat, en laurant los camps, de bocins de frejals faiçonats d’un biais estranh. Los apelèron « pèiras de fólzer » e òm contunhèt de laurar. Puèi un jorn de susprenentas clòscas esclatèron jos nòstres còps de trenca. Pas de monards, d’òmes, mas pas vertadièrament a l’image de Dieu, valent-a-dire al nòstre. Vaquí, lo grand viatge cap a la Preïstòria veniá de començar. Aquò èra i a cent cinquanta ans d’aquò, pauc o mens. Los escavaments en cèrca de las esqueletas e dels frejals talhats faguèron a la debuta l’objècte d’un comèrci chucós. Una vertadièra caça al tresaur que atraguèt un fum d’anticaris e de cercaires en Perigòrd. Èran los paísans la man d’òbra d’aquela cabussada vertiginosa cap a nòstras originas.

Vaquí un film tornat dessús e dejós, dins una bòrda e una cròsa del Perigòrd. Un film sul plaser que nos balha la preïstòria, fisicament, quand avèm la possibilitat d’intrar dins lo monde sosterranh e d’i descobrir pinturas e dessenhs, capturas de l’imaginari d’aquels umans qu’èrem, al temps dels mamots. Aquò nos pivèla e aquò nos fai de ben. Subretot quand lo que nos guida es amorós fòl de sa cròsa, per totjorn. Es lo retrach de Gilbèrt Pémendrant, drech dins sas bòtas, drech dins sa cròsa, proprietari de la setena cròsa ondrada descobèrta dins lo monde, la cròsa de Bernifal a Mairal, en Dordonha.

« Tibal lo Garrèl », lo primièr roman escrit deliberadament en occitan en Perigòrd, per Loís Delluc en 1958, coneis cinquanta ans pus tard una revirada de la segonda partida en francés dins una edicion bilingüa occitan/francés en condicion de far viatjar lo jove Tibal dins lo monde « modèrn » sens per aquò lo despartir de sa lenga pairala. L'ocasion de rencontrar l’eròi d'un roman apassionant, raconte del temps dels uganauds escrit per los joves dels país d'Òc, amb de mai las illustracions de Jacme Saraben dins la granda tradicion de las de Julian Saraben, son pair, autor de las illustracions de la primièra edicion de Jacon lo Crocant.

4000 arbres son estats plantats al printemps de 2010 en Perigòrd Negre per crear una zòna tèst compresa dins lo programa europèu CLIMAQ que a per tòca l’adaptacion de las selvas al cambiament climatic per una experimentacion que interessa las plantacions forestièras. Aquel projècte finançat per Euròpa, lo Conselh Regional d’Aquitània e lo Conselh General de Dordonha, es bailejat per lo Centre Regional de la Proprietat Forestièra d’Aquitània (CRPF Aquitània).

Aprèp Milhac de Nontronh, Montinhac-Las Caus, La Linda, Tortoirac, Nuòu Vic, La Ròca de Gajac, Ajac de Bandiat, Cujac, Rofiac, Albuga e Aimet, traversadas de 1999 a 2009, lo Perigòrd Raid Aventura a fait estapa en agost 2010 a Moissídan. Coma cada còp, fuguèt la fèsta de l’espòrt e de l'amistat. De notar aquesta annada, d’equipas particularament ben preparadas e un circuit de raibe, del castèl de Montreal a Issac al musèu Voulgre de Moissídan, en passar per Sorzac, Sent Front de Pradon, Sent-Laurenç daus Urmes e Sent Meard de Moissídan.

La cròsa de Las Caus es coneguda dins lo monde entièr gràcias a quatre dròlles que fuguèron plan inspirats aquel jorn 12 de setembre 1940. La barbariá d’un sègle tormentat entrainarà puèi cadun sus sa rota, mai o mens semenada de tracanard. Una generacion pus tard, tombat a son torn fòl d’amor fàcia a Las Caus, un jove de Montinhac apelat Tierrí Félix decida de tornar dire a l’encòp la vertadièra istòria de la descobèrta e lo parcors de cadun.

Espandi blanc sens fin, ostessas leugièras coma plumas d’àngels, votz suausas, sons venguts del cèl, seriam al Paradís ? Non pas cèrtas, tot-parier ! La vita nos a pas quitats, plan al contrari. Sèm dins un endrech de pantais fargat dins l’imaginari de la tribú istorica del P.I.P. (Pòl Internacional de la Preïstòria) vengut uèi, 24 de julhet 2010, mercé a l’audàcia pura e simpla de l’arquitècte Rafèl Voinchet, realitat : « Lo Vaissèl del Ciberpassat », prèste a s’envolar.

E se la preïstòria en Dordonha, valent-a-dire l’arribada dels primièrs umans, los Neandertalians, èra belcòp mai vièlha qu’òm zo cresiá ? La represa dels escavaments als entorns de la necropòli neandertaliana de La Ferrassiá (Savinhac de Miramont) que al cors del sègle xxen a liurat set sepulturas (un òme, una femna e cinc dròlles) porriá ben nos far remontar mai luènh que previst dins lo temps. La descobèrta de venas arqueologicas mosterianas intactas lòrs del sondatge preliminari efectuat del 21 al 26 de junh 2010 per una còla internacionala de scientifics bailejats per Alan Turq e Harold Dibble obrís de novèlas perspèctivas de datacions de natura a crear un eveniment dins nòstra percepcion de l’istòria de l’umanitat.

120 ectaras jos l’aiga per crear un estanh en estat d’asagar los camps de la vau de Dròt, aquò’s l’obratge d’art titanic complit pels òmes a la riba de la Dordonha e de Òlt e Garona, a la debuta de las annadas 90. Dempuèi lo paisatge tira glòria del lac de Lescourou, dotat d’una diga, d’un pont e, sus sa riba sauvatja, d’una resèrva naturala poblada de bernats pescaires. Aquel aqüatic relarg es destinat a l’agricultura e non als lésers. Pr’aquò, gràcia a l’obertura d’esperit dels elegits del País de Duràs e a la fòrça de persuasion de la còla del comitat departamental d’esquí nautic de la Dordonha, lo Babyski Torn a investit las ribas del lac, costat Soumensac, amb la complicitat del cònsol Bernat Patissou, aquel dissabte 12 de junh jos un cèl radiós.

L'amarrissatge dels bernats-pescaires, dels canards o de las aucas salvatges, aquò’s l’esquí a l'estat pur. Aquò’s a quel plaser de la glissa que los benevòles del Babyski Torn convidan los dròlles de 3 a 10 ans cada mes de junh dempuèi tres ans. Amb una astúcia per eschivar l'experiéncia plonjanta de l’arnièr : los esquís son estacats al batèu e los drollets, ben arrapats a la barra, an tots lo plaser de surfar coma de campions. Aquò’s gaujós, a gratís e deuriá concernir tots los mainatges de nòstra brava Dordonha, rica en plans d'aiga que son tant d'ecosistèmas d'excepcion.

Préner çò que l'òm vei, quala folia ! Tots los cors d'optica m'explicaràn pas aquel poder magic que nos es acquesit. D’unas fotòs me fan plorar, en tot me consolar d'aver pogut salvar aquela part preciosa de la persona aimada, dins aquel endrech ont aviam caminat. La memòria sèrva e farga de sòmis, dins aquel autre monde onte m’es pro de levar los braç per m’envolar. La fotò es un raubadís sens dolor del bonaür partejat. Las de Jacme Saraben nos revèlan un òme atentiu, captiu de cada beluga.

De pèrlas de nacre e de gatges de ceramica nos contan la mòrt aprèp la vita a l’agrat dels escavaments arqueologics que son menats en dedins e en defòra de la cròsa Mykolas dempuèi quatre ans. Gràcia a quels preciós indicis, que balhan de datas precisas, la tèrra que pautriguèron nòstres aujòls al moment de transportar d’unes de lors defunts dins la cròsa aquò fai 5000 ans poguèt èsser localisada aquesta annada. Dedins, una clòsca dispausada au mitan de cercles compausats d’òsses, de bocins de ceramica e de pèiras fuguèt trobada exactament coma èra estada mesa volontàriament. Un gèste funerari inconegut e intact que constituís lo quite objectiu d’aquels escavaments tocant un periòde e de practicas funeràrias enquera fòrt pauc estudiats.

Jos un brave solelh de prima, la jornada del 5 de març 2010 farà data per lo desenclausatge del Perigòrd. Causit a titre experimental, l’emplaçament de « La Loulie », jos lo viaducte de Mausens e Miramont, anava de fach revelar la meravilha de tecnologia que vai permetre de reviudar lo senhal a mieg-camin de l'una de las linhas telefonicas las mai longas, e donc las mens fiablas, del departament. Una experiéncia pilòta engimbrada per lo Conselh General, apelada a se declinar sus Dordonha tota per menar l'ADSL a cada abitant d'aquí l'estiu 2011.

Demest las 40 esqueletas neandertalianas qu’avèm a nòstra disposicion uèi, 9 son estadas retrobadas a Shanidar en Irak e 7 en França, a La Ferrassiá. A els dos, aquels sitis an laidonc liurat 16 individús sus 40, siá 40% dels especimèns. La Ferrassiá es laidonc lo segond jaç al monde sus lo qual se fonda nòstra coneissença d’aquels òmes del passat. Totparier lo nom de "La Ferrassiá" es pas conegut del grand public. La celebracion en setembre de 2009 del Centenari de La Ferrassiá a balhat al grand public l'escasença de far lo punt sus la riquesa d’aquel siti e d'entreveire las perspèctivas de represa dels escavaments que poirián far recular d’un biais important las datacions initialas. Laidonc seriam en condicion de viatjar enquera mai luènh dins lo temps, fins a aquel moment ont visquèt la petita "familha" de la Ferrassiá : un òme, una femna e cinc dròlles que visquèron se n'es pas ensemble tot almens al meteis periòde de l'istòria d’aquel pòple estonant.

Aquò fuguèt una gròssa « borda » – e quitament un fotut bordon (omission d'un passatge entièr dins un tèxt imprimit) – d'interdire formalament l'occitan a l'escòla a la debuta del sègle XX. De que balhar un marrit bordon (malenconiá, languinha) als paures dròlles tocats de desonor tre lo moment que parlavan la lenga... de lor regent. Tot lo monde devián jogar lo jòc e parlar ponchut, francés e se se pòt, sens l'accent. Miladiu ! Aprèp doas guèrras, lo sègle de las luses aviá donat lo ton e quitament lo bordon (son de campana particularament grèu) de sa barbariá, los dròlles que avián frotjat se son rendut compte que a despart de lors raices, ren de seriós los reteniá sus tèrra...

Los arbres vivon fòrt longtemps, mas totjorn al meteis endrech. Impossible de fugir, laidonc. Fàcia al rescalfament climatic anonciat, tant los plantar tre ara al bon endrech. L’Euròpa a aquel prepaus implanta en França un malhum experimental apelat « CLIMAQ » constituit de plantacions d’arbres causits, per anticipacion, per far fàcia al rescalfament climatic. En Dordonha, avèm seguit l’emergéncia d’una d’aquelas plantacions plena d’avenidor, a Savinhac-de-Miramont, sul puèg que tresplomba la celèbra necropòli neandertaliana de La Ferrassiá.

Quora un Perigòrd Raid Aventura arriba chas vos, fau èsser aquí al bon moment e plan atentiu per ne pas pèrdre una mica. Tot se jòga a una vitessa tala qu’un còp lo tot tornar plegat, òm se freta los uèlhs e òm se demanda se òm a pas allucinat. D’en primièr l’estat major se desplega sus un espandi, verd de preferéncia, que en dos temps tres movements se transfòrma en campament ont cent cinquanta joves, a pena lors sardinas ficadas dins lo sòl de la Dordonha, sabon còp sec respondre a las quatre grandas questions existencialas : ont, quora, perqué e coma se lançar dins lo Raid...

Bernadeta Darchen, biologista, valent-a-dire coma se definís quitament ela meteissa, ecologista de mestièr, ven de consacrar sos talents d’entomologista a l’estudi del forsalon asiatic. Aparegut en França, a Bordèu, en 2005, jos fòrma d’una sola femèla fecondada, l’espècia es uèi a mand d’envasir tota l’Euròpa. La biologista, presidenta de l’associacion Apidor, es plan segur estacada a la proteccion de las abelhas dont on sap coma aquels novèls forsalons son lepets. Ven de realisar un DVD de 15 minutas onte liura las conclusions de son estudi.

La familha Castang de Mausens e Miramont a tornat inventar un biais natural de cultivar son jardin. Una ortalariá sàvia e esclairada a basa d’insèctes e de bon sens. Un apròchi vertadièrament portaire d’avenidor, e aquò’s amb aquela mena de demarcha qu’avèm creat nòstra rubrica « Avenidor », per daissar qualquaren que balhe a nòstres dròlles l’enveja de contunhar.

Lo còp fuguèt poderós, quitament espaventós, quand fuguèron descobèrtas las impausantas gravaduras de Bara-Bahau : un ors, un bison, un fallus, un rèn, de cavals, de cabras salvatjas, d’auròcs e, d’un costat e d’autre, doas mans d’òmes gravadas sus d’arpadas d’ors… la man de l’òme aviá retocat la traça de l’ors, aprèp que los artistes se fuguèsson engulhats en se raletant al quite endrech onte, aquò fai plan longtemps, ivernavan los ors. Bara-Bahau aquò èra per lo monde d’Albuga lo tarrabastal dels gròs blòcs de pèira esbolhats dins la galariá coneguda dels grands e dels pichons que adoravan i venir jogar. Mas aprèp que l’illustre explorator Norbèrt Casteret (1897-1987), sòrta de eròi a la Juli Verne afiblat d’un « look » de cosmonauta de las prigondors, siá vengut sus plaça lo 1èr d’abrial de 1951 amb sos dròlles Raols e Maud, 25 e 23 ans, tot anava cambiar.

Aquò’s al Bon Dieu qu’òm atribuís, coma cadun sap, lo deluvi. A Mialet, semblariá que siá lo Diable que aja causit de far s’ablacar de lavacis sul doç Perigòrd Verd la velha d’un 6 de junh de l’an de gràcia 2009 qu’anava far data. Resultat : per sa 8èma edicion, lo Raid Extrem « Las Sens Bòrna del Diable » anava devenir pus eroïc que jamai, per la mai granda jòia dels « raiders » venguts aquí per s’acarar a lors pròprias limitas, d’una part, e per se tanar amb Dòna Natura, tant afogada que fuguèsse, d’autra part.

Se l’òm apren pas als vièlhs monards a far la monina, l’òm pesca pas tanpauc la Luna sens entraïnament. Los Minimes dròlles de l’ententa de rugbí Albuga – Lo Boisson – Belvés – Sent-Cíbran son estats aquesta annada jusca en Finala del campionat del Perigòrd Agenés, ont solide, an calat fàcia a Agen, mas ont an confirmat lor plaça de segond, reng mantengut tot al long d’una fòrt brava sason. Lor palmarés ne’n es la pròva : 1èr al « Tournoi Orange » departamental, 1èr al campionat departamental Grope A per los 2èma annada e 3èma del campionat departamental Grope C per los 1èra annada.

Formada a l’Escòla dels grands mèstres a la Rodin, en l’ocurréncia l’artista Pétrus dins son talhièr parisian, Fabi Lormeau fuguèt iniciada dins la granda tradicion al dessenh, a la tèrra e a la talha dirècta de la pèira d’aprèp modèl viu. A 35 ans, ven de plantar dins lo Perigòrd preïstoric una tièra de Venús, de la talha d’una man a la d’un uman, de natura a entrar dins la granda dança de las figuras simbolicas las mai espuradas dels primièrs artistas del Paleolitic.

En plen d’un ivern particularament rigorós, dos jovents acordeonistas : Nicolau Peuch e Elien Gourgues, eissits del grope de Moissídan "Las Belutas dau Canto" an fait bulhir la marmita e calfar los gratons a Sent Front de Pradon, reinventant amb lo grope « Hysope » la jòia tota populara dels bals tradicionals, a grand renfòrt de vièla, flaütiau, sistre e tamborins, jogant a plen de cap per transportar la fola al país dels brandes, borrèias e valsas lentas que dempuèi totjorn nos embelinan.

Per lor cinquena edicion, los Rencontres Boissonièrs an fait plan fòrt en aculhir tota la jornada Bernadeta Lafont venguda presentar un genial documentari signat Andrieu S. Labarthe que conta sos 50 ans de carrièra e demai dos de sos films recents onte balha la plena mesura de son engenh. Una natura, una granda comediana e una fòrt brava persona que a jamai l'aire trista o fonhosa : « Fàcia al public ai, çò-ditz, un dever de solelh ! » Serà plan segur estat nòstre solelh aquel divendres 13 de febrièr 2009, puslèu fresquet en Perigòrd Negre.

Una famosa sentor de cambajon rostit, un garçon de café mal embocat a soat – tot exprès per vos descunhar – un aviator zelat mai portat a la javà qu’a l’envòl immediat, lo « Village du Bournat » fai sang de nòu dins un ambient de teatre de carrièra gràcia als « Bouffons Volants » que a partir de d’ara enavant bòtan lo fuòc al bornhon.

Cal pas s’enganar, vendrem nosautres tanben un pauc preïstorics, als sens fòrt ancians e mai arcaïcs, dins qualques milions d’annadas. Endonc que laissarem ? La pròva qu’en aquel començament de tresen milenari, la preocupacion de nòstras originas e l’enveja d’ aparar la natura an pogut s’endevenir, amb una reflexion arquitecturala rasonada, que ten compte de la proteccion dels ecò-sistèmas e sap se mostrar pauc gormanda en energia tot en botant en òbra nòstras tecnicas de construccion las mai acabadas. Un challenge que va se córrer tota aquesta annada a las Eisias, suls bòrds de la Beuna, jos l’agach complice de salamandras negras marbradas de jaune que espèran amb impaciéncia de veire flissonar au dessús d’elas lo futur riban de lumièra qu’òm lor a tant vantat.

Quala jòia de tornar trobar nòstres chivalièrs d’Albuga, en fin de sason de Federala 1, aprèp aver batalhat de meses coma de lions fàcia a d’equipas vengudas de ranvèrs onte los estatjants se comptan per desenats de milièrs - Albuga : 2700 abitants, l’oblidem pas - nòstres chivalièrs, donc, nòstres eròis, frescs coma de gardons, malins coma de monins e furtius coma de mustelids! Mas arrestem aquí las comparasons, que son jamai rason, e rejauvissèm-nos tot simplament d’aquel brave match avançat al dissabte, jos una subrebèla lutz d’estiu que nos a tots rescalfats e que, de mai, nos a gratifiats d’una victòria quasiment tranquila, jogada aquò’s vrai, mas amb l’eficacitat d’un rotlèu compressor que laissa pauc de plaça als subre-sauts advèrses. Vaquí nòstres chivalièrs en rota per lo match retorn fàcia a l’equipa de Lorda, campiona de França 2008, que a probable enquera qualque miracle a complir. Alara prudéncia e vigilància e d’aquí enlà, vaquí una molonada d’instantanèus del bonaür sul prat coma sol www.albuga.info vos ne’n balha, e per mon arma, sens paguna pretencion, aquò’s brave.

Aprèp lor victòria a l’ostal fàcia a Beaurepaire 27 a 12, los jogaires d’Albuga an obtengut lo tiquet per contunhar lor fòla epopèia en Federala 1. De jamai vist per un club de campanhards que defendon las colors d'un vilatge de 2700 estatjants. Aquò’s de creire que vertadièrament ren alterarà l’afògament dels Chivalièrs d'Albuga.

Lo mai pichon vilatge de Corresa ven de celebrar lo mai grandàs dels centenaris per onorar lo mai illustre dels Neandertalians : l'Òme de la Chapelle-aux-Saints, aquel gràcia a qui tots los seus poguèron rejónher la granda familha de l'umanitat, aprèp plan de cruissiments de dents, plan segur. Fuguèt de fach descobèrt enterrat per sos pars, aquò fai a pus prèp 45 000 ans. Mas nonmàs los òmes enterran sos mòrts. Calguèt donc oblidar l'etiqueta de grand singe que li avián jusca alara balhada. Demòra, cent ans pus tard, un personatge màger dins l'istòria de la preïstòria e dins lo camin a rebors cap a nòstras originas. A pas a questa ora l’estatut d'aujòl mas lo de cosin que auriá amb nosautres un aujòl comun.

Joan-Loïc Le Quellec, cercaire, etnològ e antropològ especialista de l'art preïstoric al Sahara, nos conta coma l'art rupèstre del Tassili fuguèt d’un biais estranh victima del miratge de l'Atlantida lòrs de sa descobèrta e de son interpretacion per l'Occident al sègle passat. Un raconte dròlle e una enquèsta a vos copar lo buf, sus las piadas d'Antinéa, reina mitica d'una illa imaginària pretendument engolida.

Lòrs de la darrièra setmana d'agost de 2008, lo « Périgord Raid Aventure » a pres sos quartièrs dins un camping d’Albuga per aculhir 144 joves de 14 a 16 ans venguts de tota l'Euròpa e lor ofrir una caça al tresaur grandor natura dins las valadas de la Vesèra e de la Dordonha. Per aquela edicion 2008, que se debanèt jos un solelh ideal, los participants fuguèron convidats a se lançar a la recèrca de l'espasa de la celèbra tribú d'Albuga, en desnisant puèi en deschifrant una tièra d'amfòras marcadas de signes cabalistics fòrt ancians. Una fabulosa aventura a vos rendre vertadièrament tocat del Raid !

Victòria d’Albuga fàcia al primièr del gropament d’equipas Gràcia a lor victòria a domicili fàcia a Lannemezan aquel dimenge 9 de novembre 2008, los d’Albuga se mantenon dins los quatre prumièrs de lor gropament d’equipas en Federala 1. Enquera uèit partidas per confirmar aquela brava traucada sul lindal del rugbí prò. Aquò s’èra jamai vist per un vilatge de 2500 armas que jòga donc aquesta sason al mèma niveu que Perigüers, la prefectura ! Mas pas dins lo mème gropament d’equipas per çò que, vertadièrament, los cauçons garnits amb de castanhas, aquò’s pas bon. Venetz veire las cinquanta pus bravas fotòs de la partida que contan en imatge la fantastica epopèia dels Chivalièrs d'Albuga.

Aquela granda creatura ròsa s'apèla « Coquine », es signada Leslie Bigelman, artista de New York que ven de s'installar a Mont Pasièr e que a la fèrma intencion de far bolegar las causas dins aquela legendària bastida. Amb Tony Crosbie, artista irlandés ferotjament estacat a la libertat d'expression que considèra coma lo ben lo mai preciós sur Tèrra, a fondat l'associacion « Obrir l'Art Contemporanèu » que presenta jusca al 31 d’agost de 2008 una vintena d’escalpraduras audaciosas e vesiadas, plantadas coma tant de sentinèlas embelinairas a l’entorn de la citadèla medievala.

En un sègle, los jasiments del Mostier an fait cambiar las practicas e las mentalitats. En 1908, l'abric inferior liurava un adulte neandertalian que anava far un viatge brutal dins nòstre monde modèrn. Vendut una fortuna al Musèu de Berlin puèi plan malmenat per las reconstruccions dels scientifics e los esbolhaments de la segonda guèrra mondiala, ne’n sortirà usat e butirà las autoritats francesas a legiferar sus los vestigis e sus los escavaments arqueologics. En 1914, un novèl nascut neandertalian serà a son torn desenterrat puèi perdut avant d'èsser retrobat intact en 1996, dobrissent de perspectivas de recèrcas sus çò que separa lo linhatge neandertalian del nòstre. Escotatz los melhors especialistas vos contar l'estonanta istòria del Mostier al sègle darnièr.

Bon veiquí, òm pòt zo dire aurá : aquò’s segur Albuga vai anar se fretar a la Federala 1 a la dintrada … De jamai vist, de pas de creire e pasmens… Los jogaires se son batuts, an daverat aquel accessit e los partenaris publics e privats an acceptat de los acompanhar financièrament dins aquela aventura.

Al moment de far lo bilanç d’una fòrt brava sason per los que tots d’ara enavant apèlan amb admiracion : « Los Chivalièrs d’Albuga », prenem lo temps de nos demandar d’onte ven aquel gente nom, en far un petit esfòrç de memòria…e del moment que lo futur recula jamai (aquò’s del « Voutch », un plan grand dessenhaire de situacions risiblas e tragicas), prenem tanben lo temps d’aver idèa d’una apellacion per la relèva, los jòunes de l’Escòla de Rugbí : prepausi las damaisèlas e damaisèls, puèi qu’a l'epòca medievala, aquò era l’estatut d’avant lo de l’adobament dels chivalièrs.

Tot lo monde a enquera en tèsta son clip « Save the last dance for me » corografiat per Edouard Lock amb la brava Loïsa le Cavalier ont dançava tant amb sas mans coma amb son agach mutin… Carole Laure, la genta dròlla de Quebèc, la Solanja del film de Bertrand Blier « Préparez vos mouchoirs » èra al Boisson, aquel dissabte 14 de junh, per merendar en companhia del public vengut plan nombrós assistir a la projeccion en avant primièra de son novèl film « La Capture » que remportèt un brave succès.

Lo Pòl Internacional de la Preïstòria organisava, lo 28 de novembre 2007, la quatrena edicion de sa jornada « Mediacion en Preïstòria » a l'auditòri del Musèu Nacional de Preïstòria a las Eisias. Un rendetz-vos annadièr per far s'exprimir professors e escolans engatjats dins de projèctes pedagogics noirits amb de tematicas de soscadissas sus la preïstòria. Demest los projèctes presentats, lo del collègi Leroi-Gourhan d’Albuga, que la tòca èra de far dintrar los escolans dins l'univèrs de la preïstòria per lo biais de la conferéncia filmada, els quitament s'improvisant conferencièrs, e per lo de l'art, en los convidant a crear lo ligam entre l'art de las cròsas e l'art contemporanèu.

Aprèp un vaste programa de restauracion jos l’egida dels Bastiments de França, lo Castèl de Coulonges, situat al Nòrd Oèst de Montinhac, se dobrís a la visita aquest estiu, del 1er de julhet al 10 d’agost. L’ocasion de descobrir tot l’arsenal defensiu d’un castèl fòrt de l’Edat Mejana, subrevivéncia d’un plan engenhós malhum de comunicacion estrategic botat en plaça pel Senhor Renaud Pons de Montinhac, un fidèl d’Amfós de Peitieus, comte de Tolosa. Pendent tres sègles de rivalitats vivas entre Reis d’Anglaterra e Reis de França, las intrusions bellicosas en Perigòrd fuguèron en efèct plan nombrosas e falguèt apréner a se parar.

Bernat Fournioux, arqueològ e medievalista d’una exigéncia intellectuala rara, nos prepausa de descobrir « Montignac au Moyen-Âge » gràcia a un tèxte de referéncia, fondat exclusivament sus l’estudi d’arquius originals. Aquel obratge relata l’emergéncia de la vila a partir del castèl medieval, en seguida del desplaçament progressiu de las populacions fòra las muralhas, dins los barris. Lo meteis autor aviá dejà fait paraisser en 1990 un estudi passionant sul malhum defensiu, unic en Perigòrd, inventat al sègle XIIIen per balhar l’alèrta en cas de dangièr a travèrs tota la castelaniá de Montinhac en mens d’un quart d’ora, als sons dels olifants e per senhals de fum. Nos permés aicí de la publicar dins son integralitat e tenèm a l’en remerciar.

Dins l'anciana percepcion d’Albuga, en fàcia de l'escòla primària, carrièra de la Boetia, los jorns de bradariá, la Crotz-Roja aquò’s la mai "bat" de las botigas de vestits vièlhs, amb de fardas per tota la familha e un acuèlh adorable de la part de la còla femenina que s'i consacra. Benevòlament, per reculhir e per tornar distribuir. La Crotz-Roja a besonh de vosautres tots per contunhar d’ajudar, viste, simplament, amb totjorn la mesma eficacitat.

Fòrabandit de Paris per l'Exòde en 1940, l'annada de la descobèrta de Las Caus, Alan Roussot trobèt refugi alprèp de l'Òme primitiu de las Aisias, lo famós gigant Neandertal, pres sovent a tòrt per un Cròs Manhon. Alan Roussot, el, a jamai fait la confusion, e s'es precisament estacat d’èsser lo testimòni precís e privilegiat de l'aventura de la sciéncia de la Preïstòria en Perigòrd. Aguèt pr’aquò, l’astre providencial de caminar als costats de l'abat Breuil, de l'abat Glory e tanben del canonge Joan Bouyssonie. Que de brave monge, o puslèu de prèire secular, e fin finala, la compilacion d'archius per lo mens divins.

Fau èsser mòrt per èsser reconegut ? Faut èsser a l'estat d'esqueleta plan vièlh per apassionar la Sciéncia e l'Umanitat ? A ‘quela question, l'arqueològa Gaëlle Chancerel a causit de respondre non, avant de cabussar dins lo fatràs prodigiós del talhièr de Juan Frutos, artista mexican que coma ela viviá laidonc sus la broa de la Mar Cariba. D'aquels escavaments son sortits un libre, meravilhós, compausat d'un retrach recercat de l'imaginari de l'artista e d'un compte rendut dels escavanements tot a fet menimós. Gaëlle Chancerel trabalha d'ara enavant en Perigòrd, Juan Frutos, el, expausa a la Visitacion a Periguërs. L'escasença de crosar lo camin de lor fantasiá poetica e de lor ferotja amistat.

Campionat de Rugbí, Federala 2, lo 16 de març de 2008 - Albuga / Castèlsarrasin. Marca : 52 a 19 - Aquò's segur ! Se'n sovendràn longtemps las galinetas rojas de Castèlsarrasin de lor passejada al país de las domaisèlas blúias…Dins una fòrma vertadièrament espaventabla e amb qualquaren d'una esquadrilha de caça, l'equipa d'Albuga a mitralhat una seria d'encadènaments a vos copar lo buf per s'envolar darrièr la linha d'en but sièis còps en seguida, daissant l'equipa dels visitors rabiosa mas moqueta. Los d'Albuga tòrnan laidonc, aprèp aquel dimenge memorable, primièrs de lor gropament d'equipa, jos los cants e los orràs de bonaür dels partisans. Una centena de fotòs restituisson aquela granda partida, relatada minuta per minuta per nòstre eminent confrair PLB.

Enquera caçaires, mas desjà mai que mai agricultors, qu'emportavan nòstres rèires del Neolitic Mejan dins lo cròs ? Quals èran lors rites funeraris, reveladors de lor rapòrt a la vita ? Gràcia al programa d'escavaments engatjat per Antòni Chancerel, neolitician, e Patrici Courtaud, antropològ, lo vel deuriá èsser en partida levat sus aquelas questions. Las donadas collectadas nos permetràn de melhor sarrar aquel periòde de nòstra istòria, oblidada dels manuels escolars e de l'imaginari collectiu.

Campionat de Rugbí, Federala 2, lo 27 de genier 2008 - Albuga / Rodés. Marca: 13 a 13 - Aprèp una succession de victòrias – 12 a 9 contra Fumel, 46 a 13 contra Nerac, 20 a 14 contra Malamòrt – e lors cortègis de nafraduras successivas, los jogaires d'Albuga an afrontat l'equipa de Rodés amb belcòp d'absents mas la ràbia al ventre. Aquel rencontre se sòlda per un match nul e mai los Chivalièrs d'Albuga àian un còp de mai balhat la mesura de las ressorças de coratge e de còr incresablas que son capables. Una centena de fotòs vos contan aquela espròva, descrita pas a pas coma totjorn per nòstre confraire PLB.

Descobrissètz en exclusivitat lo grand espectacle de las "Femm'en Folies" seguit per lo numerò excepcional dels « chippendales » périgordins "les Mappas". Una sortida mondiala arribada a las "Ecuries de la Passée" le 21 de decembre 2007 a Sant-Çubran.

Campionat de Rugbí, Federala 2, lo 16 de decembre 2007. Albuga / Sarlat. Marca : 17 a 0. Vaquí, aquò es arribat ièr, sus lo prat enquera un pauc gelat de l'estadi Renaud Cruveiller. Albuga a vencit Sarlat, çò qu'èra pas arribat dempuèi mai de quaranta ans. Lo vilatge a fait s'enclinar la jos-prefectura, davant un pertèrra d'elegits en mai particularament espés. Que fase caud, que fase freg, òm los arresta pus los d'Albuga. Anèm « Le Bugue », Albuga !

Campionat Rugbí, Federala 2, lo 2 de decembre 2007. Albuga / Gueret. Marca : 34 a 29. Aquel dimenge 2 de decembre èra un jorn important per lo club d'Albuga que anava veire son illustre jogaire cargat de marcar los còps de pè Antòni Vasquez passar lo relai al jove jogaire Francés Bourgeois. Mas los visitors èran pas venguts per aquò. Las doas equipas se son batudas 84 minutas de temps a un ritme dessenat. Lo bruch enòrme dels placatges ressonan enquera a mas aurelhas. Segurament, i aurà de las macaduras jòs la coeta aquesta setmana, al còr de la Cruesa coma au fin fons del Perigòrd… Per consolar los jogaires, un avant gost de Nadau : un maximum de fotòs d'agachar per veire cadun au mai fòrt de la batèsta.

Lo 13 d'octobre 2007 al claus l'Envège a Mont Bazalhac, Patric Montfort a reçaubut de las mans del prefècte de la Dordonha, Joan-Francés Tallec, la Crotz de Chivalièr de la Legion d'Onor. Un biais de rendre omenatge a l'engatjament plan important de Patric Montfort per far non solament subreviure mas mielhs enquera raionar lo vinhal de Brajairac dont « Julien de Savignac » es dempuèi 26 ans dejà lo valorós pòrta-bandièra. Mas tot plan pensat, qual es o èra aquel famós Julien ? Qualques elements de responsa dempuèi las nautors dau ròc de la Ferrassiá.

Aprèp quatre annadas d'interrupcion "Le Bugue Toucouleur" tòrna préner de servici e presentava en aquela fin d'estiu 2007, a la Pòrta de la Vesèra a Albuga, sa 16èma edicion. Testimoniatge del novèl lanç de sos organisators, los membres de l'Associacion "Œuvrer pour Le Bugue" (Obrar per Albuga) que an saubut rebombir aprèp èsser estat confrontats a un transfèrt de competéncias arribadas lo 1er d'abril de 2007.

Campionat Rugbí, Federala 2, lo 18 de novembre 2007, estadi Renaud Cruveiller. Albuga / Gordon. Marca : 30 a 16. Lo vòl del Gordon que auriá pogut aquesta annada menar sos jogaires volontós en Federala 1, a pas fait virar la tèsta als Chivalièrs d'Albuga, que amb lor maturitat, lor fòrça e lor finesa, an tombat los primièrs de la pola 30 a 16 dins lor casal.

Campionat Rugbí, Federala 2, lo 28 de octobre 2007. Albuga / Fijac. Marca: 29 a 22. Ieu que descobrissi, partida aprèp partida, la vertiginosa complexitat de las règlas del rugbí, me meravilhi quand apareis, al milen de segonda, l'esclaire d'engenh dau jogaire que, en tot integrar l'ocean dels interdits e l'infinit de las combinasons del jòc collectiu, ensaja una accion espectaclosa, que suspren l'equipa advèrsa… mas pas sos equipiers, e vai jusca a l'ensag, qu'auriái tot-parier pusleu tendéncia a sonar « l' esplech » compte tengut de las circonstàncias. Aquí, demòri enganada, per çò que la creativitat instantanèa dins un trajècte a quel punt balisat es una fòrma d'intelligéncia per lo mens fulguranta.

Gràcia a Joan-Claudi Dugros, Majoral del Felibrige, trobaire del sègle 21, « Lo Molin dau Frau » coneis, cent ans aprèp la mòrt de son autor, sa primièra revirada en occitan editada per "Lo Bornat dau Perigòrd". Aquò's l'istòria d'Helí Nogaret, orfanèl de pair, promés a una carrièra d'emplegat de burèu per sa mair mas que va causir de rejónher son oncle, Sicari, monier del Molin del Frau dins la val de l'Eila per gost de la natura e de la libertat. Lo monde de Jacon avant Jacon, amb la revòlta e la vèrbia, se tròba entau enfin integralament contat dins la lenga mairala dels personatges botats en scèna per l'autor.

Albuga / Malemort. Marca : 33 a 11. L'aventura tòrna començar amb una equipa d'Albuga que a madurat e s'es completada. Los còps de pè segurs de Damian Marty, l'enlairament au bon moment de Jiròni Chalard per contrar una transformacion advèrsa e lo darrièr ensag de Florenç Castenetto arrancat a la 82èma minuta an balhat plan de plaser al public d'Albuga, vengut en massa per assistir a quela traucada en Federala 2 de lors campions de França.

Albuga / Floirac. Marca : 38 a 17. Los jogaires d'Albuga acaban en beutat lor participacion a la Competicion Essor aquela rentrada, an jogat cinc partidas e remportat cinc victòrias de bon auguri avant la represa del campionat qu'abordaràn aquesta annada en Federala 2, bardats de lor boclièr de campions de França de Federala 3.

Al convit del vilatge del Bournat, ecomusèu de l'artesanat e dels vièlhs mestièrs situat al lòc cadastrau d'Albuga del "Bournat", valent-a-dire la "ruche" en francés, los jogaires de l'ASBB son venguts far la fotò oficiala dels Campions de França 2007 Rugbí - Federala 3 qu'an lo gran onor d'èsser, coma cadun zo sap en terra perigòrda e plan de delà.

L'Escòla de Judò e lo Tennis Club d'Albuga an organisat per la rentrada una jornada conjunta d'iniciacion, en desrotlant de tatamís sus l'un dels terren de tennis, l'espaci d'un dimenge aprèp miegjorn, per permetre als candidats potenciaus de s'ensajar siá a la raqueta siá au quimonò. Au còr d'aquel maridatge interdisciplinari, un coble, Tierrí e Florença Peraro. El es judocà, ela, monitriça de tennis. L'esport fai partida integranta de lor vita e de lor equilibri. Un biais de l'armonia que soatan far gostar tant als dròlles coma als retirats, per çò que i a pas d'atge per començar a cultivar son ben èsser.

CHALLENGE ESSOR, lo 9 de setembre de 2007. Albuga - Saint-Médard-en-Jalles : 31 a 6. Tòrnan e son plan contents, los campions de França, explosius, resistents, gormands quitament, emb de novèls visatges e dejà la meteissa solida complicitat que se legís dans los uèlhs, sovent virats cap a Maxim Chalon, demieg de mesclada, terrible estratèg, que aquesta annada assumís de mai las fonccions de co-entraïnaire e de capitani. Tant val dire qu'es resolgudament a fons, lo novèl capitani, e qu'aquò dèu pas flaquir darrièr…

Lo 2 d'agost passat, Albuga a desrotlat sus lo balcon de son Ostal de la Comuna una granda tela de 5 mètres per 6, a la mesura de la fiertat de tot lo vilatge per sos campions : los jogaires de l'ASBB, campions de França 2007 de Rugbí / Federala 3 ! Lo film de Sofia Cattoire retraçant lor partida eroïca, mas tanben lo tresen temps : la ronçada dels supporters sus lo prat per potonejar los campions, la fèsta dins los vestiaris, lo baptisme del Boclièr al champanha, lo retorn a Albuga e la fèsta jos lo mercat cobert, a permetut a tots de tornar viure aquels moments inoblidables amb totjorn lo meteis bonaür. Lo Film pareisseirà en setembre sus DVD, amb en bonús la bodegà dels campions a Albuga lo 7 de julhet, la presentacion del Boclièr dempuèi lo balcon de la maison comuna dins l'euforia totala e puèi d'autras suspresas ben gardadas… Fin setembre, una autra projeccion serà organisada sus grand ecran, aqueste còp al Cinemà Lux del Boisson. La data vos serà comunicada tanlèu que serà causida.

Son pus gaire nombrós los que se sovenon de çò que se passèt en Perigòrd en 1939, a la tota debuta de la segonda guèrra mondiala. Condamnats a l'exòde, de milièrs d'Alsacians son arribats lo còr gròs, amb lor modèsta valisa e an degut trobar aicí sa plaça per subreviure, luènh de la zòna dels combats. Pauleta Bousquet, drolleta de 4 ans a l'epoca dels fachs, los a vist arribar dins son pitit maine de la Vernhòla, sus la comuna de Campanha. Testimònia de la brava leiçon d'umanitat que paísans perigordins e exilats alsacians an sabut laidonc inventar.

Concebut en complement dels sitis ornats e dels musèus del Perigòrd, lo Preïstò Parc prepausa dempuèi 20 ans scènas de vida dels òmes preïstorics reconstituits gràcia a las coneissenças del Professor Joan-Loís Heim, antropològ dels òmes fossils al Museum Nacional d'Istòria Naturala a París. A l'escasença dels 20 ans del Parc, un omenatge fuguèt rendut a son umanisme e a sa vision d'una sola umanitat que avança, en perpetual movement.

Lo grand film de la victòria d'Albuga lòrs del campionat de França de Rugbí - Federala 3 titolat : « Les Chevaliers d'Albuga à la Conquête du Bouclier » serà projectat en avant-prumièra lo dijòus 2 d'agost, a 10 oras del ser, lòrs d'una sesilha excepcionala de cinemà en plen air, organisada e ofèrta per la municipalitat d'Albuga. Tre 8 oras del ser, beguda e grasilhadas seràn aquí per vos aculhir jusca a la tombada de la nuèch. Laidonc poirà començar dins de condicions optimalas e sus ecran gigant la projeccion del grand film sus las ribas de la Vesera, onte vòstres vams de jòia poiràn s'exprimir en tota libertat ! Aquò serà una subrebèla fèsta en preséncia de nòstres fabulòs campions que nos an fait viure una sason absoludament inoblidabla e una finala epica, trasviranta de valentisa e de coratge ! De grand rugbí per un film eveniment.

Rugbí 1/2 Finala del Campionat de França Federala 3. Albuga - Mugron : 23 a 6. Lo 3 de junh de 2007. L'ensag liberator de Yassine Ouali a la 81ema minuta seguit coma un auragan per l'ensag del còp de gràcia de Maxime Chalon dins la darrièra minuta de las prolongacions demoraràn dins l'istòria del rugbí francés : propulsan lo vilatge d'Albuga en Finala del Campionat de France de Federala 3 – Aquò s'era jamai vist !

Son estat bons, los jogaires d'Albuga e de Mauzens Miremont, e aquò, tota la sason d'ont sòrtan invincits, en liça per accedir a la division superiora, coma se l'èran promés. Lor darrièra partida, lo 13 de mai darrièr contra Rofinhac, fuguèt sens apèl : 10 a 1 per lo FCBM.

I a en cada uman una energia fenomenala que sumela. Las escòlas de Rugbí aprenon als dròlles a la canalisar, a la transformar au profièch d'un desvolopament fisic e moral radiant. Descobrissètz la jòia de viure dels 1300 joves jogaires venguts s'afrontar lòrs del segond Challenge Alexandre Selves / Christophe Côme a Albuga lo 28 d'abrial de 2007.

Rugbí, Federala 3. Brajairac - Albuga : 24 a 28. Lo 1 de abrial de 2007.

Rugbí, Federala 3. La Linda - Albuga : 19 a 21. Lo 25 de març de 2007.

Rugbí, Federala 3. Albuga - Isle : 50 a 6. Lo 18 de març de 2007.

I a 150 ans, la descobèrta d'una clòsca d'òme plan ancian – Neandertal – passava als fòrces dins un sègle XIX catolic que vesiá l'òme nascut de la Genèsi, a l'imatge de Dieu. Aquels òmes ancians emb lors fàcias de monard anavan brandir un grand còp nòstre arbre genealogic, en li far pujar las brancas baujament, jusca a temps antedeluvians inimaginables. Atal nasquèt la Preïstòria, dins la dolor. Joan-Loís Heim, antropològ dels òmes fossils, s'afanèt un sègle mai tard de los tornar, amb lors òssas al grand complet, dins l'istòria de l'umanitat. Reconstituèt, dins lo bon òrdre, la clòsca de l'òme de la Chapelle-aux-Saints e estudièt entre autre las set sepulturas neandertalianas de La Ferrassia.

Conscienta que demòra enquera belcòp de far per los reabilitar, Marilèna Patou-Mathis camina als costats dels Neandertalians dempuèi 20 ans, per que sián pas jamai considerats coma èssers de segonda zòna. Arqueozoològ, estúdia lo parent paure dels vestigis dels escavaments arqueologics : las rèstas ossosas d'animals retrobadas prèp d'els - mamots, rèns, bisons, leon de las cavèrnas – clafits dels secrets de lors estrategias de caça e del rafinament de lors comportaments umans.

Rugbí, Federala 3. Blàia - Albuga : 13 a 9. Lo 11 de març de 2007.

I a pas agut fotò entre lo primièr e lo darrièr / Manca de fe a Santa-Fe / Lo gròs braç de la pola fàcia a la maquina a ganhar d'Albuga

Quand los papins fan planar los pichons… lo fot a albuga, una aventura umana

Vautres que, en occitan sabetz cantar, vos cal inscriure al grand concors de cant « CANT'ÒC » de la felibrejada que ven.

Rugbí, Federala 3. Albuga - Belvès : 24 a 3. Lo 4 de febrièr de 2007.

Enfant d'Albuga vengut vice rei african, Joan Batailler a traversat lo Perigòrd coma l'Africa de l'Oest gràcia a son bèl mestier : geometra. Al passatge, s'es estacat a reculhir quantitats de fotografias e d'òbras d'art. Nos a fisat un grand secret : la calor au canton o a l'ombra de las casas es plan segur la mesma. Liura aquí lo melhor de sas espatarrantas colleccions de cartas postalas, coma un fum de sovenirs migrators, que conta l'arma dels òmes e de las femnas.

Rugbí, Federala 3. Albuga - Terrasson : 30 a 6. Lo 14 de genièr de 2007.

Rugbí, Federala 3. Tulle - Albuga : 9 a 6. Lo 7 de genièr de 2007.

Rugbí, Federala 3. Paulhac – Albuga : 7 a 15. Loe 17 décembre de 2006. Fàcia als Girondins, los tres quarts avián quilhat los espinuts, en far l'esfòrç d'eschivar las fautas, amb BEAUFORT que faguèt una granda partida. Amb tanben BRUYERE e un FISCHER reials en tòca e un CHALON dels mai conquerent…

Rugbí, Federala 3. Albuga - Lalinda : 25 a 17. Lo 26 de novembre 2006. Nòstre monde d'Albuga, amb aquela victòria, contunhan lor estela filanta devers lo camin de sant Jacme del bonaür suprèm. L'invincibilitat de la prumièra partida dels matchs, e lo titol de Campion d'automne ! Mas faudrà passar per la casa Brajairac, a domicili, e tanben Paulhac a l'exterior !

Las Caus es parier coma la darrièra man que nos aurián parat los artistas del Paleolitic avant que lors traças fuguesson enterradas del tot. Una causa es segura tot-parier : jos los sediments que montan inlassablament repausan d'autres cap d'òbra cada jorn un pauc mai amagats.

Rugbí, Federala 3. Albuga-Brajairac : 25 a 13. Lo 10 de decembre de 2006. Un derbí musclat ont aprèp que se fuguèsson niflats, los jogaires d'Albuga coma los de Brajairac se son literalament liberats per ofrir a las tribunas, comolas, un plan brave espectacle. Aquò's lo rugbí qu'a ganhat e tanben Albuga, motivat a fons per demorar invencit jusca a la pausa. Vejatz totas las mai bravas accions de la partida e la fèsta que s'en es seguèt dins nòstres reportatges.

Norbèrt Aujoulat, lo grand especialista de l'Art parietal, nos liura aprèp d'annadas de frequentacion intima de la cauna de Las Caus sa non mens intima conviccion : la Capèla Sixtina de la preïstòria tot-parier encoratja pas lo vòt de castetat. Aquò's lo bram, lo rut e la vita que gisclan d'aquelas parets. Fisa aquela analisi dins un subrebèl obratge, mena d'adieu a Lascaux, titolat : « LASCAUX le geste, l'espace et le temps » paregut a las edicions del Seuil. Nos a permés aicí de ne'n balhar a veire qualques imatges e de resumir son apròpcha scientifica e filosofica d'aquel sanctuari de la preïstòria en Perigòrd Negre.

Esplendors e misericòrdias d'un club de rugbí imaginari, floron d'un vilatge el tanben fargat de totas pèças. Tota semblança amb qualque club de vilatge del Perigòrd que siá, per exemple, seriá tant fortuita coma involontària. En mai ren pròba que lo Daniel Chavaroche e lo Jan Bonnefon ajan vertadièrament jogat dins lor jòune temps à Sant-Çubran, Albuga o Montinhac.

« Mamà, Auèi, 80 ans. Lo 4 de novembre 1926, naissiás al Molin Blanc a Rofinhac. Tre l'atge de 12 ans quitaves l'escòla que te fasiá far 4 quilomètres a pè dins los bòscs. Quitaves l'escòla per t'ocupar dels frairs e sòrs qu'eres l'ainada... »

Rugbí, Federala 3. Isla-sus-Vinhana - Albuga : 19 a 21. Lo 19 de novembre 2006. An agut caud los d'Albuga ! Lor tressaut al tot darrièr moment a qualquas minutas del còp de siulet s'impausèt, fulgurant e... salutari.

Una scèna d'un autre atge - l'adobament solèmne de dos chivalièrs - s'es debanada a l'ombra de l'abadiá de Paunat. Una ceremonia rara qu'avèm pogut filmar dins la sentor del famós pairòl de las mongetas codena de Paunat, una recèpta jalosament gardada dempuèi milenaris.

Rugbí, Federala 3. Albuga - Blàia : 55 a 14. Lo 12 de novembre 2006. Set ensags, set transformacions, doas penalitats, 55 a 14, la leiçon es rufa per los visitors, mas logica.

Mens constrenhents que la còça, los granulats de lenha - coma los ribans calibrats apelats plaquetas – permeton a las caudièras de demorar automaticas, per lo confòrt dels usatgièrs. Descobrissètz en Dordonha las experiéncias precursoras dels agricultors de la GRA.SA.SA, cooperativa implantada dempuèi 1969 a Sta Sabine Born.

Rugbí, Federala 3. Lo Passatge - Albuga : 8 a 32. Lo 29 d'octobre 2006. Lo viatge al Passatge d'Agen fuguèt pas una permenada de prima. La distribucion de castanhas dins lo segond temps seguissèt escrupulosament las tradicions del periòde annadièr.

Dis Aup i Pirenèu, e la man dins la man, Troubaire, aubouren dounc lou vièi parla rouman ! Acò's lou signe de famiho, Acò's lou sacramen qu'is àvi joun li fiéu, L'ome à la terro ! Acò's lou fiéu Que tèn lou nis dins la ramiho.

Rugbí, Federala 3. Albuga - Santa-Fe : 24 - 17. Lo 22 d'octobre 2006. Albuga a una granda equipa a aquel nivèl del rugbí amator, respectada e respectabla, e faudrà èstre fòrt per anar la quèrre. Mas la sason fai nonmàs de començar, e demòra enquera qualquas ajustas que faudrà préner al seriós...

Rugbí, Federala 3. Belvès - Albuga : 10 à 23. Lo 15 d'octobre 2006. Albuga contunha sus son lanç d'invincibilitat e garda la pòl posicion de la pola.

Tèrra amorosa e pilòtes determinats se son fretats sus lo circuit traçat per Bernard Mazet. Del grand espectacle ofèrt per de pilòtes que de segur èran pas venguts aquí per s'enfangar mas per remportar quela mena del Campionat de França.

Rugbí, Federala 3. Albuga - Sant Junian : 40 a 20. Lo 1 d'octobre 2006

Rugbí, Federala 3. Terrasson - Albuga : 3 a 21. Lo 24 de setembre 2006

Rugbí, Federala 3. Albuga – Tulle : 21 a 3. Lo 17 de setembre 2006

Ancians campions totjorn afogats, colleccionaires inveterats : tots èran venguts per far « vrom » mas tanben per far la fèsta. Tots los pilòts nacionals son sus www.albuga.info.

Una armada de Liliputencs a l'assaut de las rondors vertiginosas del circuit de Michel Albié. Tots los pilòts regionals son sus www.albuga.info.

La partida Albuga / Lectora sus lo prat de Fumel en 1/2 Finala del Campionat de França Onor fuguèt un brave rencontre de rugbí, intense e plan disputat, amb de part e d'autre, dos ensags remirables mas fin finala, la victòria de Lectora 16 à 13.

Lo Bugue Athlétique Club a operat a la prima de 2006 un redreçament espectaclós que li durbís las pòrtas de la Federala 3. Coma per lo passat, la clau de la capitada aquò's l'alquimia prodigiosa d'un grope d'amics. Per pròva lor victòria en 1/4 de finala en campionat de França Onor fàcia a Capestang, lo 4 de junh 2006 a Grenade. Un jorn de festa que s'oblidarà jamai.

La fòla aventura d'un club de vilatge, lo mai vièlh de Dordonha, montat a la cima en l'an 2000 gràcia a un grope formidablament sodat. Voiatge al còr de l'epopèia rugbistica d'Albuga.

Pendent l'estiu de 2006 la vila d'Albuga a tengut a rendre omenatge al pintre Julien Saraben, lo dessenhaire de Jacon lo Crocant. Fuguèt tanben un formidable professor de dessenh que pagun de sos escolans a oblidat.

Fuguèt lo que balhèt un visatge a nòstre famós Jacon, estendard de la revòlta paísana talament bien contada per Eugène Le Roy. Julien Saraben, artista complèt fuguèt tanben un formidable professor de dessenh.

Una fèsta de la musica fuòc e flamba a Albuga, aquesta annada, amb, al Café de l'Union, las cantairas delirantas de la companhiá de las "Guinch' Pepettes" e, Plaça dels Òrs, concèrt de jazz amb Charlie Miller, trompetista de la Novèla Orléans. Sa venguda testimònha dels ligams de solidaritat que se son teissuts entre Albuga e la Loísiana al lendeman dels degalhs provocats per lo passatge del ciclon Katrina en agost de 2005.

Signe particular del public : de las traças de roge a pòtas sus las gautas e un rison encantat. Aquò's qu'aicí imor, tendresa e poesia, tot se paga en potons.

Dempuèi las annadas 70, fai tustar lo còr del public al ritme de sos temps fòrts. Itinerari d'una tribú del Perigòrd que sap se far compréner jos totas las latitudas del glòbe.

Murielle Castaing elegida Miss Perigòrd 2005 es nascuda a Sigoulès, al còr del vinhal de Brajairac. Nos parla de sas raiçes e de sos raives.

Originària d'Albuga, Silviana Pouchot, regenta e artista, nos presenta sa pivelaira creatura - Sad Bear - un ors en pelucha tarriblament viu, eròi d'una faula modèrna plena d'ensenhaments.

L'eclipsi anulària del 3 d'octobre 2005 faguèt aparéisser darrièr d'estranhas lunetas Margarida Loste que, a 79 ans, contunha de manejar la motosseja per far son buesc. Rencontre amb una flor del terraire, granda amassaira de botarèls.

A 92 ans, Gabrielle Loste, maridada Bets, nascuda a Albuga en 1914, nous conta sos sovenirs quand trabalhava al castèl de Sant-Circ puèi a l'ostalariá del Cròs-Manhon amb la frescor e l'imor de la dròlla plena de fantasiá qu'a sabuda demorar.

En ‘quel dimenge excepcional, la glèisa Sant-Sulpici èra comola per acompanhar la transicion pastorala entre los paires Bernard Lambert e Julien Charrier e l'abat Gérard Blanc, lo novèl curat de la parròquia Sant-Martin-sus-Vesèra.

Al son de las bandàs e dels gropes folclorics convidats, la Sant-Loís 2006 fuguèt relevada, en exprimir la jòia de viure d'aquel Perigòrd occitan, enquera tot imprenhat de sa natura paisana e galòia.

Lo Forum de las Lengas organisat per l'associacion d'Albuga « L'Arbre à Palabres » a pas per autra tòca que de permètre a cadun, d'onte que venga, de s'exprimir sus la plaça publica per fin de porgir sa tòca personala al faceciós concèrt de las innombrablas lengas umanas.

Aquesta annada la Felibrejada a fait vibrar Dordonha e Gironda en florir tot a l'encòp lo Pòrt de Santa Fe e Santa Fe, mas quala es sa significacion vertadièra ? Al delà del folclòre, aquò's l'eime de tota l'Occitania que s'abranda.

Lo país de l'òme, entre Vesèra e Dordonha. Passejada en Perigòrd Negre.

Dins l'estiu de 2005, la Carièra Granda d'Albuga, travèrsa medievala tombada dins l'oblit al profiech de la carrièra principala fuguèt celebrada per nombrós artistes venguts montrar sas òbras en plen aire...

Dissabte 17 de junh 2006 se debanèt l'inauguracion d'una subrebèla placa ceramica, jos lo mercat cobèrt d'Albuga, que reproduís l'edict del rei maudit, Felipe V Lo Long, que instaurèt en 1319 e perpetualament, lo dimars coma jorn de mercat a Albuga. Venetz desemboscar los messatges secrets e las coquinariás espansilhadas per l'artiste, Francís Pralong.

Puslèu de tractar a grand renfòrt d'insecticides, introduire los bons insèctes per tuar los maissants, quò es la bona idèia de la luta biologica integrada iniciada a Mauzens Miremont.

Top modèl dins las annadas 50 a Perigüers, Micheline Garrigue a puèi tengut a Albuga, amb Jacques son òme, l'ostalariá de París avant de partir per las Americas. Tornada al país, se soven...

Ortalièr a la retirada mas jardinièr de sovenirs enquera plan actiu, Norbert Marty nos liura lo melhor de son enquesta sus l'istòria d'Albuga, perla del Perigòrd Negre. E d'en prumièr, nos explica çò que vòl dire d'aprèp el son nom d'origina, lo celèbre "AL BUGA".

Lo temps d'una dimenjada, la comuna de Sant-Geirac, al nòrd de Rofinhac a viscut coma al Neolitic... aquò fai 8000 ans. Cadun poguèt, mercés a l'ADRAHP, tornar viure lo moment onte l'òme domestiquèt lo fuòc, onte aprenguèt a forjar lo bronze, e, entre dos, saborar una taulada carolingana 100% arqueò-compatibla... e francament deliciosa.

Los escavaments de cercaires francés e americans deurián determinar se ‘quel cròs est una sepultura o l'aujòl del refrigerator inventat per Neandertal.

Lo Musèu Nacional de Preïstòria, lo Laboratòri d'Antropologia de Bordeus e lo Servici Regional d'Arqueologia an entamenat d'escavaments dins lo sanctuari neolitic descobèrt a la tardor darriera per Eric Castang e Jean-Michel Degeix, espeleològs membres del G3S, que seràn associats a ‘quela passionanta enquesta protoistorica.